Şamaxıda fermerlərin dizləri yerə gəlib...
28-07-2017, 09:27
Şamaxının Keçməddin kəndinin sakinləri əlləri göydə Allaha yalvarırlar ki, bir də kəndə sel gəlməsin. Onların olan-qalan yurd yerlərini kəndin yolu kimi yuyub aparmasın, məşəqqətli həyatlarını viranə qoymasın. Ümidləri qəzetimizdə problemləri barəsində olan reportajın http://musavat.com/news/samaxinin-kecmeddin-kendinde-insanlar-allahin-umidine-buraxilib-reportaj-fotolar-video_456778.html Bakıdakı səlahiyyət sahiblərinin diqqətini çəkməsinədir...
Keçməddin kəndindən 12 kilometr aralıda, yolun var olduğu ərazilərdə - Məlhəm, Çuxuryurd, Qızmeydan, Qaleybuğurd, Sis və s. kəndlərin sakinlərinin də əli göydədir. Kimsə kombaynın, kimsə traktorun xarab olub onları xərcə salmaması üçün dualar edir. Söhbətləşdiyimiz taxıl əkən kəndlilər deyir ki, 2-3 il əvvəl min bir əziyyətlə yetişdirdikləri məhsulun məhv olmasına tamaşa etməyə məcbur idilər, taxılı biçməyə kombayn tapmırdılar. İndi isə kombayn qıtlığı yoxdur, əvəzində kombaynı sahəyə gətizdirib işlətmək, kombayn sahibləri isə texnikanı saz vəziyyətdə saxlamaq kimi ağır, məsrəf tələb edən problemlərlə üz-üzədirlər.
Taxıl kimi strateji məhsulun yetişdirilməsi bir çətinlikdirsə, yığılıb hazır dənli bitki şəklində xırmana aparılması da ona qədərki proses qədər çətindir.
Sahibkarlar bu çətinliklərə qatlaşırlar. Deyirlər ki, əllərini yanlarına salıb oturmaqdansa, çətin də olsa taxıl əkib-biçməklə ailələrini dolandırmağa çalışırlar. Ağır əməyin qarşısında isə qazandıqları elə də böyük pullar deyil. Əkin-biçinlə məşğul olan sahibkarların həyəcanının səbəblərindən biri də il ərzində yetişdirdikləri buğda və arpanın vaxtında biçilməsidir.
Deyirlər ki, biçim gec olsa əziyyətləri heçə gedər. Ona görə də hər kəs tələsik əkdiyi buğda hasilə gələr-gəlməz kombayn axtarmağa, sahəni qısa zamanda biçdirməyə tələsir.
“Dövlət hər hektara görə 90 manat pul ödəyir. Əkirik, biçəndən sonra bizə həmin pulu ödəyirlər. Əvvəllər kombayn problemi vardı. İndi isə kombayn çoxdur, nə qədər desəz var. Sadəcə, işlətmək bahadır. Elə zəmi var ki, orada kombayn 1 hektarı 40 manata, elə yer də var ki, 80 manata biçir. Bu yerin quruluşundan asılıdır. Dərə-təpəsi çox olan sahələrdə yanacaq çox gedir, kombaynın sıradan çıxmaq, xarab olmaq ehtimalı çoxdur. Ehtiyat hissələri də elə bahadır ki, heç yaxın düşmək olmur. Kombayn sahiblərini də qınamaq olmur. Bir ətək pul verib texnika alıblar, xarab olanda günləri qara olur” - deyə Asif adlı kəndli bildirir.
O deyir ki, Allah versə, yaxşı məhsuldar buğda əksən 1 hektardan 4-5 ton məhsul götürə bilərsən: “Bu il Allaha çox şükür ki, məhsul boldur. Hektardan 3-4 ton məhsul yığa bilmişik. Buğdanın tonunu 300 manata alırlar. 10 hektardan 3-4 min manat qazana bilirik. O qədər dərd-sər var ki. Toxumluq buğdanı almaq, torpağa qulluq edib gəmiricilərə qarşı dərmanlar vurmaq və s. İş çox, pul da ki, qəhətə çıxıb, yoxdur. Elə il də olur ki, hektardan 500 kilo məhsul yığılır, bu da heç əziyyətimizə dəymir”.
Taxıl əkib-biçən kəndlilər deyir ki, gəlirləri elə də böyük olmadığından kombayn almaq haqda heç düşünmürlər: “Adam var, böyük sahəsi var, amma əkmir, becərmir. Sahələr qalıb ağzı günə. Bizim hərəmizin 10 hektar əkin sahəmiz var. 10 hektardan ötrü 70-80 min manat verib kombayn almaq sərf eləmir. Texniki xidmət, ehtiyat hissəsi də çox bahadır. Düzdür, dövlət kombaynı, texnikanı güzəştli şərtlərlə satır. Amma yenə də ala bilmirik. Çox çətin, müşkül məsələdir biz sadə kəndlilər üçün”.
Kəndlilər gileylənirlər ki, buğda biçinindən sonra sahələrdə qalan taxılın samanını toplayıb presləyən texnikanın da ehtiyat hissələri, təmir xərcləri çox bahadır. Demələrinə görə, həmin bahalı texnikanın gətirdiyi gəlir də xərclərinin qarşısında çox azdır.
“Traktora görə ”kvartalnı" 300 manat ödəyirik. İldə 1200 manat icarə haqqı veririk. Əvvəllər 5 manata olan ehtiyat hissə hazırda 25 manatadır. Sahibkar çağırır ki, gəl sahədən samanı, otu-alafı yığ, preslə ver. Presin birini yığıb sahibinə təhvil verməyə görə 20 qəpik alırıq. Ən yaxşı halda 1 hektardan 8 manat qazana bilirik. Pres üçün ip əvvəl 15 manat idi, indi 40 manatadır. İşləməsək olmur, işləyəndə də qazandığımız elə xərcləri qarşılamağa gedir. Ümidimiz odur ki, 4-5 ilə icarə haqqı bitər, biz də 3-5 manat sahibi olarıq" - deyə, traktor sürücüsü bildirir.
Kəndlilər söyləyir ki, bahalaşma öz sözünü deməkdədir: “Keçən ilə qədər bir bağlama yonca 2 manata idi. İndi yonca presi 5 manatdır. 5 manata yoncanı alan mal-heyvan sahibi əti, südü, pendiri neçəyə satacaq? İşimiz Allaha qalıb. Bahalaşma son qəpiyimizi də əlimizdən alır. Saman bağı burada zəmidə 2 manat 50 qəpiyə, 3 manatadır. Qışda qiymət ”ceyran belində" olacaq. Hər şey bahalaşır, təkcə kəndlinin əməyinin qiymətindən başqa. Qazanıb banklara borc verməkdən, Əlinin papağını Vəlinin başına qoymaqdan bezmişik".
Ölkəyə kənd təsərrüfatı texnikasının gətirilməsi ilə məşğul olan “Aqrolizinq” Açıq Səhmdar Cəmiyyətində ölkədə kombayn çatışmazlığı problemi olmadığını, problemin çözüldüyünü deyirlər. Bildirirlər ki, Azərbaycan dövlətinin tətbiq etdiyi güzəşt sistemi kənd təsərüfatı texnikasının yerli sahibkarlar tərəfindən çətinlik olmadan alınmasına böyük dəstəkdir. Ölkəyə ASC xətti ilə Almaniya, Belçika, Hollandiya istehsalı olan kənd təsərrüfatı texnikaları gətirilir. Gətirilən texnikanın 40 faizini dövlət ödəyir, 20 faizini texnikanı alan sahibkar nağd şəkildə, yerdə qalan hissəni isə 9 il müddətində hissə-hissə ödəməlidir.
Məsələn, traktorun qiyməti 50 min manatdırsa, 20 min manatını dövlət ödəyir. 30 min manatın 10 min manatını sahibkar nağd şəkildə ödəyir. Yerdə qalan 20 min manatı isə sahibkar hissə-hissə ödəməlidir. Üstəlik, 2 illik zəmanətli istismar müddəti nəzərdə tutulur, texnikalar sığortalanır.
ASC-də deyirlər ki, ölkəyə gətirilən gübrələr də sahibkarlara böyük güzəştlər edilməklə satılır. Sahibkarlar satın aldıqları gübrənin 30 faizinin pulunu ödəyir, yerdə qalan 70 faizinin pulunu isə dövlət ödəyir. Qalır işləmək, əziyyətə qatlaşıb məhsul yetişdirmək və yaxşı qiymətə alınan bazar tapmaq. Bu isə sadə kəndlilər üçün elə də asan deyil. Problemlərini başında dayanan əsas amil bazardır. Məhsulu su qiymətinə alıb qızıl qiymətinə satırlar. Əziyyət çəkənin, məhsulu hasilə gətirənin qazancı satanın qazancından qat-qat az olur.
Rəsmi məlumata görə, respublikada 3 min ədəd kombayn var. Kombaynların yarıya qədəri “Aqrolizinq” ASC-nin xətti ilə, qalanları isə müxtəlif qrantlar hesabına və Kənd Təsərrüfatı Nazirliyi tərəfindən alınıb. \\musavat.com\\
Geri qayıt