Putin nə etmək istəyir: Rusiyanın Ukraynaya qarşı “qəribə müharibəsi”
24-06-2022, 15:14
Rusiyanın Ukrayna ilə sərhədindəki Rostov vilayətində yerləşən “Novoşaxtinsk” Neft Emalı Zavodu (NEZ) pilotsuz uçuş aparatlarının (PUA) hücumuna məruz qalıb və hücumdan sonra zavodda yanğın olub. Məlumatlara görə, müəssisənin ərazisində PUA-ların qırıntıları aşkarlanıb. Hadisə səbəbindən zavodun fəaliyyəti dayandırılıb və ərazi nəzarətə götürülüb.
Qeyd edək ki, bu, son 10 gün ərzində Rusiya ərazisindəki obyektlərə üçüncü hücumdur və bundan öncə daha iki zavod Ukrayna ordusu tərəfindən hədəfə alınıb. Rusiyanın Ukraynaya hərbi təcavüzündən dörd ay zaman ötür və bəzi iddialara görə, qısa müddətə müharibə Rusiyanın içərilərinə sıçrayacaq. DİA.AZ xəbər verir ki, Rusiyanın Sankt-Peterburq şəhərində yaşayan azərbaycanlı politoloq Teymur Yəhyayev AYNA-ya müsahibəsində Rusiya ərazisində müharibə ehtimalları və digər mövzular ətrafında danışıb.
- Son günlər Ukrayna ordusu Rusiyanın strateji obyektlərini hava zərbələri endirir. Bu xüsusda müharibənin Rusiyanın ərazilərinə sıçrayacağı barədə iddialar gündəmə gəlib...
- Rusiyanın Ukraynaya qarşı hərbi müdaxiləsi əsas etibarilə Ukrayna ərazisində davam etsə də, Rusiyanın Ukrayna ilə sərhəd əraziləri də müharibənin təsir dairəsindədir. Fevral ayının 24-dən başlayan bu müharibə zamanı dəfələrlə Rusiyanın strateji obyektləri Ukraynanın hava hücumlarına məruz qalıb. Son bir ayda beş dəfə bənzər hadisə baş verib və son belə hücum Rostov vilayəti ərazisində qeydə alınıb. Neft Emalı Zavodu pilotsuz uçuş aparatlarının hücumuna məruz qalıb və hücumdan sonra zavodun fəaliyyəti dayandırılıb.
Hesab edirəm ki, Ukraynanın Rusiyanın strateji obyektlərinə hücumları səbəbsiz deyil. Rusiyanın imkanı var ki, Ukrayna ordusunun hücumlarının qətiyyətlə qarşısını alsın və onları yerində oturtsun. Lakin bu hadisə baş vermir. Düşünürəm ki, bu, qəribə müharibədir və analoqu olmayıb. Yaxın və uzaq tarixdə baş verən klassik müharibələr proqnozlaşdırıla bilən olması ilə yanaşı, həm də bu müharibələrdə düşmənə qarşı bütün mümkün mübarizə üsullarından istifadə olunurdu. Bu müharibədə isə sanki davranış sərhədləri müəyyən olunub və Moskva kifayət qədər təmkin nümayiş etdirir.
Müharibədən öncə bir çoxları hesab edirdi ki, Rusiya qısa müddətə Kiyev ərazisinə daxil olacaq və Zelenskini devirərək öz adamını rəhbərliyə gətirəcək. Bununla da Ukrayna böhranı həll olunacaq və postsovet məkanında Moskvanın gücünə güc qatılacaq. Hətta yanvar ayında Qazaxıstanda Rusiyanın iştirakı ilə daxili etirazların yatırılması və Tokayevin hakimiyyətdə saxlanılması buna hazırlığın tərkib hissəsi kimi qiymətləndirilirdi. Ancaq biz nəyin şahidi olduq? Rusiyanın Ukraynaya qarşı hərbi müdaxiləsindən dörd ay zaman ötür və Zelenski dünya liderləri ilə birlikdə Kiyevin mərkəzində rahat gəzir, heç bir təhlükə hiss etmədən dolaşır. Rusiya isə Donbass və Luqansk uğrunda döyüşlərə qatıldığını bəyan edir. Hansı ki, müharibənin ilk günlərində Rusiya ordusu Kiyevin bir addımlığında idi. Eyni zamanda Moskva Ukraynaya silah tədarükünün hansı vasitələr və yollarla təmin olunduğunu dəqiq bilir. Amma bunun qarşısını almır. Bütün bunlar ortaya çoxlu suallar çıxarır.
- Rusiyanın Ukraynaya təcavüzünü “qəribə müharibə” adlandırırsınız. Koronavirus pandemiyasının ardınca başlayan bu müharibəni ssenariləşdirilmiş və “növbəti tələ” kimi qiymətləndirmək olarmı?
- Koronavirus pandemiyasından sonra bir çox dünya liderləri və analitiklər bəyan edirdilər ki, dünyada daha heç nə əvvəlki kimi olmayacaq. İlkin dövrlərdə bunlar sıradan və əhəmiyyət kəsb etməyən açıqlamalar kimi görünürdü. Lakin hadisələrin gedişatı göstərdi ki, hər şey əvvəlcədən ssenariləşdirilib. Düzdür, koronavirusla Ukrayna böhranı arasında hansısa paralellərin olduğunu söyləmək çətindir. Görünən odur ki, hansısa formada bir əlaqə mövcuddur.
Rusiya çox qısa müddətə Ukraynanı təslim edə bilərdi. Bunun üçün onun iki yolu var idi: Bir tərəfdən intensiv hərbi hücumlarını davam etdirir, digər tərəfdən silah tədarükünün təmin olunduğu yolları bombalayır. Bunların heç biri baş vermədi. Rusiya öz xoşluğu ilə Kiyevə yaxın ərazilərdən geri çəkildi.
Bu gün Qazaxıstan Prezidenti Tokayev Rusiya hökumətinə qarşı olduğunu iddia edir. Hansı ki, cəmi bir neçə ay öncə məhz Kremlin dəstəyi Tokayev üçün həlledici oldu. Əks halda Tokayev ya həbsdə, ya da mühacirətdə olacaqdı. Hazırda dünya siyasi gündəmini düşündürən əsas sual budur: Putin nədən Ukraynaya qarşı yumşaq siyasət yürüdür?
Hesab edirəm ki, bunun əsas səbəbi Moskvanın hərbi yolla deyil, siyasi yolla rəsmi Kiyevi çökdürmək istəyidir. Təsəvvür edin ki, ABŞ, Böyük Britaniya və Avropa İttifaqı dövlətləri Rusiyaya qarşı çoxvektorlu sanksiyalar tətbiq edir. Əsas məqsədləri Rusiyanı iqtisadi cəhətdən zəif salmaq və Putin iqtidarını yola salmaqdır. Bu gün Putin Qərbin ona qarşı planlaşdırdığı ssenarini onların özlərinə qarşı yönəldib. Rusiya ordusu paytaxt və digər şəhərlərə hücum etmir, Rusiya iqtisadiyyatını ayaqda saxlamağa çalışır, dünyada ABŞ və Qərbə qarşı yeni qütbün formalaşmasına təkan verir. Nəticədə Qərb ölkələri, xüsusən Ukrayna bundan təsirlənir. Nə qədər gizli saxlasalar da, yardımlarla kompensasiya edildiyini desələr də, Ukrayna vətəndaşları dərin sosial-iqtisadi böhran keçirir. Proses bu şəkildə davam edərsə, Ukraynada siyasi etirazlar qaçılmazdır. Yəni, Putin Zelenskini və komandasını Ukrayna cəmiyyətinin əli ilə yola salmaq istəyir. Artıq ABŞ-ın özündə ciddi problemlər müşahidə olunmağa başlayıb.
- ABŞ və Qərbin Rusiyanı iqtisadi baxımdan çökdürmək məqsədilə sanksiyalara əl atması heç kimə sirr deyil. Müharibənin dördüncü ayında Rusiyada sosial-iqtisadi vəziyyət nə yerdədir?
- ABŞ və Qərb Rusiyanı çökdürmək istəyirdi, nəticədə özləri ciddi böhranla üzləşdilər. Amerikada əhalinin əksəriyyəti Baydeni dəstəkləmir və növbəti seçkilərdə demokratların namizədinə səs verməyəcəyini bəyan edirlər. Artıq ABŞ Prezidenti Ukraynanı ittiham edən açıqlamalarla çıxış edir. Açıq şəkildə bəyan edir ki, ukraynalılar torpaq verərək ruslarla dil tapmalıdırlar. ABŞ və Avropada böhran dərinləşdikcə onlar bu istiqamətdə daha ciddi addımlar atacaqlar. Tamamilə mümkündür ki, Zelenskini müharibəni dayandırmağa və təslim olmağa təhrik etsinlər. Müharibə Rusiyaya nə qədər ziyan vurubsa, ABŞ və Avropaya da o qədər ziyan vurub. Artıq Qərbin özündə də bunun fərqindədirlər və alternativlər üzərində işləyirlər.
O ki qaldı Rusiyada sosial-iqtisadi vəziyyətə, hər şey qaydasındadır. Dörd ay ərzində embarqolarla heç bir məqsədinə nail olmayan Qərbin bundan sonra geniş mənada buna müvəffəq olacağı inandırıcı görünmür. Moskva müharibədən öncə bütün bunları hesablamışdı və dörd ay qabaq Rusiyada vəziyyət necə idisə, hazırda da elədir. Yalnız psixoloji təzyiqlər, panika mövcuddur ki, bununla da ölkə iqtisadiyyatını dərin mənada çökdürmək mümkün deyil. Turizm obyektləri tam gücü ilə işləyir, alıcılıq qabiliyyəti yüksəkdir. Eyni zamanda qiymətlər də sabitdir. Ərzaq çatışmalığı müşahidə olunmur. Sanksiyalarla əlaqədar Rusiya bazarlarını tərk etmiş şirkətlərin bəziləri geri qayıdıb. Geri qayıtmayanları da rus şirkətləri əvəz edir. Hələlik vəziyyət stabildir və ciddi böhran nəzərə çarmır.
- Rusiyaya qarşı sanksiyalara qoşulmaması, Finlandiya və İsveç məsələsində tutduğu mövqe səbəbindən Türkiyəyə qarşı hücumlar da artıb. Baş verənlərin Türkiyədə siyasi böhrana səbəb olacağı barədə iddialar var...
- Türkiyə Ukrayna məsələsində obyektiv mövqe nümayiş etdirən ölkə olaraq bütün dünyanın rəğbətini qazandı. Açıq şəkildə söyləmək olar ki, Türkiyə bu gün dünyada aparıcı güc mərkəzlərindən və diplomatik oyunçulardan biridir. Bütün bunlar Türkiyə Prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğanın xarakteri və qətiyyətli siyasəti nəticəsində mümkün olub. Türkiyədə hakimiyyət dəyişikliyi mümkün deyil və heç bir böhran yaşanmayacaq. Ərdoğanın yürütdüyü siyasət Türkiyə xalqının maraqlarını ifadə edir və növbəti seçkilərdə də qələbəsi qaçılmaz olacaq. Qərbin Türkiyəyə qarşı təzyiq siyasəti effektiv olmayacaq və nəticəsiz qalacaq.
Geri qayıt