Uğursuz “sülh planı”: Ukraynanı Rusiya ilə danışıqlara kim sövq edir?
18-11-2022, 08:17
Son vaxtlara qədər çoxları hesab edirdi ki, guya rus qoşunlarının Xersondan geri çəkilməsi Vaşinqtonla Moskva arasında gizli razılaşmaların nəticəsidir. Qərb mediası yazıb ki, guya ABŞ-ın milli təhlükəsizlik üzrə müşaviri Ceyk Sallivanın Kiyevə səfəri məhz bu “razılaşmalarla” bağlı olub. Onlar deyirlər ki, belə “gizli şərtlər” MKİ rəhbəri Bernsin Türkiyədə Rusiya Federasiyasının xarici kəşfiyyatının rəhbəri Narışkinlə görüşündə də müzakirə olunub.
Düzdür, G20 sammitinə bir ay qalmış Kreml daim danışıqlara hazır olduğunu bildirirdi. Rusiya Federasiyası birbaşa ABŞ-ı Zelenskiyə təzyiq göstərməyə çağırıb. Və Putin müraciətlərinin birində hətta Ukrayna Prezidentini “tərəfdaş” adlandırıb. Onun bu sözlərini fevralın 24-dən sonrakı müraciətlə müqayisə etsəniz, ritorikada kəskin dəyişiklik kimi görünürdü. Putin başa düşür ki, Ukrayna Silahlı Qüvvələrinin uğurlu əks-hücum əməliyyatı kontekstində müharibənin uzadılması onun vəziyyətini ciddi şəkildə gərginləşdirir.
Ona görə də demək olar ki, bütün təsir agentləri aktivləşib: siyasətçilər, katiblər, ekspert icması. Bu, son bir ayda tez-tez səslənən fikirləri formalaşdırdı: yəni ki, Zelenskini Putinlə danışıqlar masasına gətirməyin zəruriliyi haqqında fikirləri.
Başqa bir məsələ Amerika mediasında yazılanlardır. “Washington Post” və “The New York Times” qəzetlərində oxşar məqalələr var idi, hər ikisi Demokrat Partiyasına rəğbət bəsləyir və əlbəttə ki, Bayden administrasiyasında mənbələrə malikdirlər.
Amma əslində yeni heç nə baş verməyib. Məlum faktdır ki, istər ABŞ Prezident Administrasiyasında, istərsə də Konqresdə münaqişəyə tez son qoyulması və Baydenlə Putin arasında Ukrayna ilə bağlı birbaşa danışıqlara başlamağın tərəfdarları var. Bunlar münaqişələrin Kremlin maraqları nəzərə alınmaqla həllini müdafiə edən mühüm oyunçulardır. Bunu təkcə konqresmenlərin – ABŞ-ın keçmiş Prezidenti Donald Trampın tərəfdarlarının bəyanatları deyil, 30 demokratın Putinlə birbaşa danışıqlara başlamaq xahişi ilə Baydenə göndərdiyi məktub da təsdiqləyir.
Amerika mediasında aparılan danışıqlarla bağlı bu cür nəşrlər qismən ABŞ Konqresinə seçkilərlə bağlı idi. Digər tərəfdən, bəlkə də bu, adi bir araşdırma idi. Axı bildiyimiz məsələdəki kimi “od olmayan yerdən tüstü çıxmaz”. Bu kontekstdə Birləşmiş Qərargah Rəisləri Komitəsinin sədri general Mark Millinin “danışıqlar üçün fürsətdən istifadə etməyin zəruriliyi” ilə bağlı bəyanatını çox bəlağətli adlandırmaq olar.
Lakin nəticədə Rusiya ilə danışıqlara təkan vermək üçün edilən bütün bu cəhdlər uğursuzluğa düçar oldu. Bunda ABŞ Prezidenti Baydenin sözü əsas rol oynadı. G20 sammitində o, danışıqların vaxtının hələ gəlmədiyini təsdiqlədi. Eyni zamanda, Bayden bildirdi ki, Ukraynasız Ukrayna ilə bağlı heç bir danışıqlar aparılmayacaq və danışıqlar üçün yalnız Kiyev şərt irəli sürə bilər. Bu bəyanat Amerika mətbuatında daha əvvəl yazılanların üstündən xətt çəkdi.
Prezident Volodimir Zelenski də öz növbəsində, Ukraynanın mövqeyini açıq şəkildə ifadə etdi: “Rusiyaya ərazi güzəşti yoxdur, yalnız Ukrayna torpaqlarının tamamilə işğaldan azad edilməsindən sonra bu, mümkündür”. Yəni ki, Kiyevin mövqeyi dəyişməz olaraq qalır və Ukraynaya hərbi və maliyyə yardımının əsas donoru olan ABŞ tərəfindən dəstəklənir.
Ona görə də ukraynalılar sakitləşməlidirlər. Ukrayna Silahlı Qüvvələrinin uğurları, Xersonun işğaldan azad edilməsi, rus qoşunlarının Dnepr çayının sağ sahilindən çəkilməsi fonunda heç bir ərazi güzəştinin perspektivi yox idi. Və yaxın gələcəkdə hər hansı bir "Minsk-3"ün imzalanması üçün heç bir ilkin şərt olmayacaq. Xüsusilə əvvəlki "Minsk-2"nin necə bitdiyini nəzərə alsaq.
Müəllif: Maksim Yali - Siyasi elmlər namizədi, Ukrayna Siyasi Elmlər Akademiyasının müxbir üzvü
Mənbə: UNİAN
Qeyd: tərcümə AYNA-ya məxsusdur
Geri qayıt