İşğalçının pasportu: ukraynalılar "rusiyalı" olsunlar, olmasınlar?
3-05-2023, 05:55
Ukrayna Ali Radasının İnsan Hüquqları üzrə Komissarı Dmitri Lubinets qeyd edib ki, müvəqqəti işğal olunmuş ərazilərdən olan ukraynalılar canlarını xilas etmək üçün ya oranı hər hansı bir şəkildə tərk etməli, ya da Rusiya pasportunu qəbul etməlidirlər. Deyirlər ki, pasportdan imtina həmin insana çox baha başa gələ bilər. Ertəsi gün Baş nazirin müavini, müvəqqəti işğal olunmuş ərazilərin reinteqrasiyası üzrə nazir İrina Vereşçuk tövsiyə etdi ki, Rusiya işğalı altındakı ərazilərdə yaşayan ukraynalılar Rusiya pasportlarını götürməsinlər, işğalçılarla əməkdaşlıq etməsinlər və Ukrayna Silahlı Qüvvələrini gözləsinlər.
Təəssüf ki, bu cür “ünsiyyət” onsuz da çox da əlverişli olmayan şəraitdəki insanlarımızı ən ucqar küncə sürükləyir.
Mənə yaxın adamlar işğal altındakı ərazidə olarkən, nadir hallarda telefon danışıqlarımız zamanı müxtəlif vəziyyətləri birlikdə simulyasiya edirdik. İşğalçılar insanların evlərinə gedib Ukraynaya münasibətini soruşsalar nə deməlidirlər? Onları “rus olmağa” məcbur etsələr, nə etməlidirlər? İnsan elə vəziyyərdə özünü necə saxlamalı və ruslara necə ikrahla yanaşmalıdırlar? Özlərini necə aparmalıdılar ki, onları zirzəmiyə aparmasınlar, işgəncələrə məruz qoymasınlar, yerindəcə güllələnməsinlər?
Prinsipcə, həyatı sözün həqiqi mənasında hər saniyə ipə asılı olan bir insan üçün bu və buna bənzər sualların cavabı sadədir: yaşamaq üçün hər şeyi etməlidirlər. Axı yaşamaq ən əsas ehtiyacdır. Qalan hər şey – sonranın işidir.
Azad ərazilərdən ordakılara dəstək olanda, öz xalqının “işğalçılara işlədiyi” üçün çarmıxa çəkilməyəcəyini bildiklərində bütün bu zərbələri keçmək bir az daha asandır. Onlara mesaj göndərmək lazımdır ki, Rusiya pasportuna malik olmaq problem deyil, əsas sağ qala bilsinlər.
Bununla belə, onlara deməliyik ki, risk altındadırlar, etdikləri və ya etmədiklərinə görə bütün məsuliyyət yalnız onlarındır.
Tutaq ki, ukraynalıların məcburi pasportlaşdırılması ilə bağlı əsas aqressiya mənbəyinə və qərarlara müraciət etsək, diqqət yetirməliyik ki, Ombudsmanın və Baş nazirin müavininin bəyanatları kontekstində söhbət yalnız Rusiya diktatoru Vladimir Putinin fərmanından gedir. Bununla o, Ukraynanın qanunsuz ilhaq edilmiş ərazilərinin Rusiya vətəndaşlığını qəbul etməkdən imtina edən sakinlərinin deportasiyasını qanuniləşdirib. Bununla belə, Rusiyada bir az əvvəl daha maraqlı qərarlar qəbul edildi ki, bu da məcburi pasportlaşdırmanın indiki tarixinə birbaşa təsir göstərir.
Xatırladaq ki, ötən ilin may ayında Putin ORDLO-ya bənzər (Rusiya tərəfindən 2014-cü ildə ələ keçirilən Luqansk və Donetsk vilayətləri ilə bağlı Kreml babası Xerson və Zaporojye vilayətlərinin sakinləri tərəfindən Rusiya pasportlarının alınmasını sadələşdirib) fərman imzalayıb. Daha sonra, 2022-ci ilin iyulunda o, Ukraynanın bütün vətəndaşlarına sadələşdirilmiş qaydada Rusiya vətəndaşlığı üçün müraciət etməyə imkan verən yeni bir fərman imzaladı.
Ancaq Ukrayna pasportundan rusların xeyrinə imtina edənlər üçün də asan olmayacaq. Axı rus təbliğatçılarının fikrincə, Putinin bu cür “mübadilə edənlər” üçün xüsusi yoxlamalar haqqında daha bir fərmanı hazırlanır. Məsələ ondadır ki, Rusiya Daxili İşlər Nazirliyinə keçmiş ukraynalıların “yeni vətənə” sədaqətini və Rusiya vətəndaşının bütün vəzifələrini yerinə yetirməsini yoxlamaq səlahiyyəti veriləcək.
Yəni ki, işğal altında olan ərazilərdəki ukraynalılar bir növ “seçim” qarşısında qalıblar.
İşğalçılardan pasport götürə və Uraldan kənarda bir yerə deportasiya təhlükəsi ilə üzləşə bilməzsiniz. Eyni zamanda, ruslar işğal etdikləri ərazilərin sakinlərini Rusiya pasportu olmadan da “Rusiya Federasiyasının vətəndaşı” hesab edə bilərlər. Axı onlar məhz Rusiya vətəndaşı kimi vaxtilə krımlı Oleq Sentsovu 20 il sərt rejimli koloniyaya məhkum etmişdilər.
Və siz digər risklərlə qarşılaşa bilərsiniz – “sədaqət” yoxlamalarından və işğalçılar tərəfindən potensial səfərbərlikdən tutmuş, işğal olunmamış ərazilərdən olan həmvətənlərdən “əməkdaş” brendinə qədər...
Buna görə də, işğal olunmuş ərazilərdən olan ukraynalılara düzgün “seçimsiz seçim”ə inam verməli və dövlətin hər bir fərdi vəziyyəti mütləq yoluna qoyacağına ümid bəsləməli olan Ukraynanın yüksək rütbəli məmurları artıq qarşılıqlı bəyanatlar verməməyi öyrənməlidirlər. Rusiyanın işğal etdiyi ərazilərlə bağlı Kreml rəhbərinin bütün fərmanlarının qanuni olaraq qüvvədən düşdüyünü, heç bir “əməkdaşlığın” avtomatik olaraq insanları satqın hesab etmək üçün əsas olmadığını demək lazımdır. Nəhayət, genişmiqyaslı işğaldan sonra satqın olduğu ortaya çıxan bir çoxları illərlə naxışlı köynək, cibində “tridentli pasport” gəzdirdilər.
Və sonuncu məsələ: bir il əvvəl daha çox ukraynalı rusların işğal olunmuş ərazilərin sakinlərinə tətbiq etdiyi eyni seçimlə üzləşə bilərdi. Söhbət vətənpərvərlik, daxili əsas və ya aydın mövqe haqqında deyil, düşüncəsi sağ qalma məsələsindən gedir. Təsəvvür edin ki, işğalçının pasportunu qəbul etmək və etməmək sualı ilə qarşı-qarşıyasınız. Özünüz üçün düşünün və qərar verin!
Müəllif: Tatyana Urbanskaya
Mənbə: UNİAN
Tərcümə AYNA-ya məxsusdur.
Geri qayıt