Sülh mövzusunda piar və ya “vasitəçilər” Rusiyanın hücumlarını niyə qınamır?
26-05-2023, 06:21
Ukrayna üçün sülh təşəbbüsləri ilə bağlı dünya ictimaiyyətindən, hətta Roma Papasından gəlir. UNİAN xarici sülh təşəbbüslərinin niyə effektiv olmadığını, Kiyevə sülhün indiki məqamda niyə uyğunsuz olduğunu araşdırıb. DİA.AZ araşdırmanı AYNA-ya istinadla təqdim edir:
Nəzərə alsaq ki, bu “sülhpərvər” hekayələrin bir çox “müəllifləri” Kremlə rəğbət bəsləməkdə şübhəli bilinirlər, indi real danışıqlar üçün hər hansı aydın mövqelərin ortaya çıxmasından danışmaq olmaz. Ukraynaya qarşı genişmiqyaslı müharibədən sonra Çin və Ukrayna liderləri arasında ilk təmas oldu və dərhal Çin rəhbəri Si Cinpin Çin Xalq Respublikasının Avrasiya məsələləri üzrə xüsusi nümayəndəsi təyin etdi. O, Çin Xalq Respublikasının Moskvadakı keçmiş səfiri Li Hui idi. Hui mayın 16-da Kiyevə iki günlük səfər etməli və Avropaya növbəti turundan sonra Moskvaya da getməli idi. Çin Xarici İşlər Nazirliyinin sözçüsü Van Venbinin verdiyi məlumata görə, bu səfərlərin əsas məqsədi “Ukrayna böhranının bütün tərəflər tərəfindən həllini” müzakirə etmək idi.
"Çin nümayəndələrinin müvafiq ölkələrə səfəri Çinin dialoqun təşviqinə sadiqliyinin növbəti təzahürüdür və Çinin qətiyyətlə sülh tərəfdarı olduğunu tam nümayiş etdirir", - çinli diplomat söyləyib.
Düzdür, bu, Çin hökumətinin Pekində yerləşən xarici səfirliklərdən və beynəlxalq təşkilatların nümayəndəliklərindən öz binalarının divarlarından “siyasi təbliğat”ın (Ukraynaya dəstək plakatlarının) çıxarılmasını xahiş etməsi fonunda baş verir. Və “taxıl dəhlizi”nin əsas benefisiarı olan Çinin onun fəaliyyətini təmin etmək üçün heç bir səy göstərməməsi fonunda baş verir.
Vətəndaş Cəmiyyəti Problemlərinin Öyrənilməsi Mərkəzinin direktoru Vitali Kulykin sözlərinə görə, Çinin xüsusi nümayəndəsinin Ukraynaya səfəri yalnız tanışlıq xarakteri daşıyır: “Hazırda söhbət ondan gedir ki, bu, tanışlıq səfəri bir növ danışıqlar prosesinin başlanğıcı olsa da, danışıqların başlanğıcından çox uzaqdır. Söhbət ondan gedir ki, Çinin xüsusi nümayəndəsi əvvəlcə Ukrayna hakimiyyəti ilə görüşəcək, Ukraynanın mövqeyi ilə tanış olacaq və s. Sonra Li Hui Ukraynadakı fikirləri öyrəndikdən sonra daha da irəli gedəcək – Avropa İttifaqı ölkələrinə, orada da mövqeləri, müxtəlif məsələləri dinləyəcək... Bu, hətta aylarla belə davam etməyə bilər”.
"Çinin Rusiya Federasiyası və Ukraynadan fərqli olaraq, manevr etməyə vaxtı var, ona görə də məsələyə vaxt ayıra bilər. Onun "ehtiyatında" onilliklər var. Hazırda Çin Ukraynada müharibənin mümkün qədər uzun müddət davam etməsində maraqlıdır, lakin indiki kimi intensiv rejimdə deyil”, - Kulyk qeyd edib.
Əvəzində Avropa Çini Rusiyanı daha tez sakitləşdirməyə sövq etməyə çalışır. Məsələn, bu yaxınlarda Avropa Komissiyasının vitse-prezidenti, Aİ-nin xarici siyasət və təhlükəsizlik siyasəti üzrə ali nümayəndəsi Cosef Borrell Pekini Rusiya Federasiyasını dayandırmaq üçün təzyiq göstərməsə, Çini Avropa İttifaqı ilə münasibətlərin pisləşməsi ilə hədələyib.
"Çin Rusiyanı Ukraynanı tərk etməyə məcbur etməsə, Avropa İttifaqı ilə Çin arasında münasibətlər normal inkişaf etməyəcək", - deyə o bildirib.
Macarıstan Çin dilində “sülhməramlı” olmaq istəyir
Çinin “sülh planı”na gəlincə, görünür, Avropa bu barədə artıq qərarını verib və bunu deklarativ hesab edir. Rusiya Federasiyasının Aİ-də yalnız bir peyki - Macarıstan Çinin təşəbbüsünü dəstəklədiyini açıq şəkildə ifadə etdi. Macarıstanın xarici işlər nazirinin sözlərinə görə, Budapeşt Avropa ilə Çin arasında münasibətlərin pisləşməsini istəmir.
“Biz Çinə risk kimi deyil, əməkdaşlığın bizim üçün böyük imkanlar verdiyi ölkə kimi baxırıq... Ölkəmiz bir-birini tamamlayan Qərbi Avropa və Çin investisiyalarının görüş yerinə çevrilib”, - o vurğulayıb.
Eyni zamanda, onun fikrincə, Avropa müharibə psixozunun əsiridir. Onun sözlərinə görə, buna görə də sülhməramlı səylər "xüsusi əhəmiyyət kəsb edir" və daim gücləndirilməlidir.
"Biz Çinin təklif etdiyi sülh planını iki səbəbə görə dəstəkləyirik: bir tərəfdən sülhlə bağlı olduğuna görə, digər tərəfdən isə mövcud olduğu üçün. Nəhayət, müharibəni davam etdirmək deyil, onu bitirmək üçün nəzərdə tutulan bir vasitə kimi baxırıq”, - Macarıstan XİN başçısı Sijarto Çinə səfəri zamanı deyib.
Bununla belə, hətta o qeyd edib ki, Çinin “sülh planı” vəziyyətin tənzimlənməsi ilə bağlı gələcək müzakirələr üçün yalnız əsasdır.
Səssiz vasitəçilər
Lakin Macarıstan ənənəvi olaraq “müharibənin davam etdirilməsi ilə deyil, onun dayandırılması ilə bağlı nəyinsə” uzun müddət mövcud olduğunu “unudur”. Kiyevin sülh planı cəmi on bənddən ibarətdir. Sülhün bərqərar olması üçün Kreml yalnız bütün rus qoşunlarını Ukrayna ərazisindən çıxarmalıdır. Ona görə də belə bir təəssürat yaranır ki, Moskvanın bəzi dostları bu sülhə nail olmaq üçün effektiv iş görməyə yox, yalnız danışmağa üstünlük verirlər.
Bunun dolayı sübutlarından biri də Çinin xüsusi nümayəndəsinin Kiyevə səfərindən bir qədər əvvəl Rusiyanın Ukraynanı kütləvi şəkildə atəşə tutması və son aylarda sülhün əldə olunmasının vacibliyini yüksək səslə bəyan edənlərin buna reaksiyasıdır. .
““Rusiyanın Kiyevə raket hücumu fəlakətdir” ifadəsi mahiyyətinə görə yumşaqdır. Görünür, terror aktları dünya üçün adi bir təcrübədir. Hanı, sözdə vasitəçilərin – Çin, Braziliya, Cənubi Afrikanın “sülh planları” ilə qınayan bəyanatları? Bəs Papanın açıqlaması hanı? Onlar beynəlxalq humanitar hüququn pozulmasına və beynəlxalq terrorizmə dözürlərmi? Əsirlərin mübadiləsinin təşkilində səssiz vasitəçi mümkündür. Terror aktlarının və hərbi cinayətlərin açıq-aşkar qeydə alındığı şəraitdə susmaq söyüşdür”, - diplomat, Ukraynanın ABŞ-dakı keçmiş səfiri Valeri Çalıy deyir.
Bundan əlavə, raket hücumu Çinin xüsusi nümayəndəsinə Rusiya silahlarının gücünü nümayiş etdirməli idi. Deyirlər, birincisi, Rusiya “sarsılmaz” “Xəncər”lə hətta Amerikanın “Patriot” hava hücumundan müdafiə sistemini də vurub. İkincisi, əgər bu, həqiqətən də baş versəydi, Li Hui üçün Kiyevi Moskvanın xeyrinə güzəştə getməyə inandırmaq daha asan olardı. Ukrayna üçün xoşbəxtlikdən heç kimin düşündüyü kimi olmadı. Və bəlkə də gələcəkdə Ukraynanın da bəxti gətirəcək.
Avropa gələcəyə mərc edir
Məsələ burasındadır ki, Çin Xalq Respublikasının xüsusi nümayəndəsi Avropaya səfər etməzdən əvvəl Ukrayna Prezidenti Volodimir Zelenski Avropa paytaxtlarına səfər edib. Xüsusilə, o, İtaliyanın Prezidenti və Baş naziri, habelə Roma Papası ilə görüşdü və görüşdə Vatikanın "mötədil təşəbbüslərini" tənqid etdi: ""Həzrətlərə hörmətlə. Bizə Ukrayna ilə təcavüzkar arasında vasitəçi lazım deyil. Söhbət Ukraynada ədalətli sülh üçün fəaliyyət planının hazırlanmasından gedir. Və biz liderlərdən biri kimi Vatikanı bu formata dəvət edirik”.
Bundan sonra, tammiqyaslı işğalın başlanğıcından bəri ilk dəfə Zelenski Almaniyaya getdi və sonra Berlin Ukraynaya 2,7 milyard avro dəyərində ən böyük hərbi yardım paketini açıqladı. İsveçrə Parlamenti də Ukraynaya silah tədarükünə icazə verdi...
"Mən nailiyyətlərimizdən və razılaşmalarımızdan çox razıyam. Corc, Olaf, Emmanuel ilə və bu gün Böyük Britaniyada yaxşı görüşlər keçirdim. Cənab Rişiyə təşəkkür edirəm. Əslində, vacib, güclü müdafiə paketləri hazırdır. Budur razılaşmalar", - Zelenski səfərlərindən sonra qeyd edib.
Güclülərlə bir yerdə olmaq
Ola bilsin ki, gələcəyin məqsədi Cənubi Afrika Respublikasının Prezidenti Siril Ramafosanın Afrika dövlətlərinin - Cənubi Afrika, Misir, Konqo Respublikası, Uqanda, Seneqal və Zambiyanın sona çatması üçün yeni təşəbbüs təklif etməsi ilə bağlı bəyanatıdır. Rusiya Federasiyasının Ukraynaya qarşı müharibəsi fonunda onlar bildiriblər ki, bu ölkələrin liderlərindən ibarət nümayəndə heyəti Kiyev və Moskvaya səfər etməyi və planlarını təqdim etməyi planlaşdırır.
Təbii ki, Ukrayna buna etiraz etmir. Lakin diplomat Valeri Çalının fikrincə, “sülh naminə” vasitəçilik mövzusunda beynəlxalq piar artıq dayandırılmalıdır.
"Ukraynaya dəstək verən hər bir ölkənin səsi vacibdir. Yalnız Rusiyanın açıq şəkildə terror hücumlarını dayandırmaq, Ukraynanın suverenliyini və ərazi bütövlüyünü necə qaytarmaq, beynəlxalq mexanizmlərin və beynəlxalq hüququn fəaliyyətini bərpa etmək, hansı yardımı göstərmək mövzusunda sülh planı olmalıdır. Ukraynanın buna ehtiyacı var... Qoy Cənubi Afrika daha aydın şəkildə bildirsin ki, planlaşdırılan BRİKS sammitində rus hərbi cinayətkarlarına yer yoxdur. Bu, daha çox faydalıdır”, ekspert hesab edir.
Sonda onu da üeyd edək: bəlkə də Çin də Rusiya Federasiyasından olan hərbi cinayətkarlarla əməkdaşlığın biabırçılığı barədə düşünməlidir.
Geri qayıt