ABŞ defolt ərəfəsində: dünyanı nə gözləyir?
2-06-2023, 05:30
Son zamanlar dünya mediası yaxın bir neçə gün ərzində dünyanın ən böyük iqtisadiyyatı olan dövlətin – ABŞ-ın defolt ehtimalını qızğın müzakirə edir. Yalnız xarici media bunun qlobal iqtisadiyyata və bütövlükdə maliyyə sisteminin sabitliyinə necə təsir edəcəyinə daha çox diqqət yetirir, bizdə isə Amerikanın daxili problemlərinin Ukraynaya maliyyə dəstəyinə təsir edib-etməyəcəyinə diqqət yetirilir.
Pentaqonun məlumatına görə, Rusiyanın Ukraynaya genişmiqyaslı müdaxiləsi başlayandan bəri ABŞ Ukraynaya 37 milyard dollardan çox hərbi yardım edib. 15 milyard dollardan çox birbaşa büdcə dəstəyini nəzərə alsaq, ümumilikdə, ABŞ-ın ölkəmizə yardımı artıq 50 milyard dolları keçib. Bizim üçün həm də Amerikanın demokratik dünyanın Ukraynayönlü koalisiyasının koordinatoru kimi rolu vacibdir. Ona görə də biz bu dəstəyin davam etməsində və heç bir problemin ona mane olmamasında son dərəcə maraqlıyıq.
Niyə əslində dünyanın ən güclü iqtisadiyyatına malik ölkənin mümkün defoltu problemi yarandı?
Məsələ burasındadır ki, 1917-ci ildə ABŞ Konstitusiyasında dövlət borclanması imkanlarına məhdudiyyət qoyulmuşdu. “Tavan” deyilən məhdudiyyət ki, ondan yuxarıda dövlət borcunu artırmaq mümkün deyildi. Bu, dövlət məmurlarının dövlət vəsaitlərinin istifadəsinə son dərəcə diqqətli olması və onları müxtəlif siyasi şıltaqlıqlara, borcların artmasına və inflyasiyanın sürətlənməsinə sərf etməməsi üçün edilib.
Əslində o vaxtdan bəri bu "tavan" yüz dəfə nəzərdən keçirilib. Lakin son on ildə ABŞ-da ikipartiyalı sistem nəzərə alınmaqla, bu məsələ Demokratlar Partiyası və Respublikaçılar Partiyası arasında döyüş meydanına çevrilib. Bu siyasi döyüşlər zamanı hər bir partiya bacardıqca özü üçün daha çox fayda əldə etməyə, qarşıdan gələn seçkilərə təsir etməyə çalışır.
“Tavan”ın ən son həddi 2021-ci ildə 31,4 trilyon dollar səviyyəsində müəyyən edilib və 2023-cü ilin yanvarında ABŞ-ın borcu o həddə çatdı. O vaxtdan bəri ABŞ Xəzinədarlığı Respublikaçılar Partiyasından olan rəqiblərin Nümayəndələr Palatasına nəzarətini nəzərə alaraq, dövlət xərclərini məhdudlaşdırmalı və borcları artırmamaq üçün yollar tapmalı oldu. Xüsusilə, o, demokrat Bayden administrasiyası üçün bəzi mühüm investisiya layihələrinə xərcləri azaltdı və borcları ödəmək də daxil olmaqla, digər ehtiyaclara vəsait ayırdı.
Lakin may ayının sonuna olan məlumata görə, ABŞ-ın kredit limiti demək olar ki, tükəndi, ona görə də əlavə borc almadan hökumət bir neçə gün ərzində sadəcə olaraq pulunu qurtarmalıdır. Bu isə o deməkdir ki, Vaşinqton administrasiyası daxili hökumət xərclərini maliyyələşdirmək imkanlarından məhrum olacaq.
Bu, hansı nəticələrə səbəb ola bilər? 2011-ci ildə, demokratlar və respublikaçılar mübahisə edərkən, çaşqın birjalar ağır zərbə aldı və ən böyük ABŞ şirkətlərinin dəyəri təxminən 20 faiz azaldı. Bununla belə, hər iki partiya tez-tez mübahisə etsə də, onların heç biri öz ölkələrinin real defoltuna yol vermək istəmir. Onlar başa düşürlər ki, bunun Amerika və dünya iqtisadiyyatı üçün çox pis nəticələri olacaq. Ona görə də çox güman ki, bu dəfə də son anda siyasətçilər öz aralarında razılaşaraq borcun “tavan”ını artıracaqlar. Hər halda, Prezident Bayden və Konqresdəki respublikaçı liderlər şərti olaraq razılaşdılar. Bu razılaşma hələ də Konqresin hər iki palatası tərəfindən təsdiqlənməlidir və bu, ən azı üç gün çəkəcək. Kompromis siyasətçilərdən aylarla davam edən danışıqları da tələb edəcək.
Bu yaxşı xəbərdir: dövlət borcunun “tavan”ı ilə bağlı qərar iqtisadi vəziyyəti sabitləşdirəcək, əsəbləri sakitləşdirəcək və ümid edirik ki, Ukraynaya maliyyə və hərbi dəstəyin davam etdirilməsinə imkan verəcək. Qeyd etmək yerinə düşər ki, iqtisadi məsələlərlə bağlı daxili siyasi müzakirələrə baxmayaraq, ABŞ-dakı hər iki siyasi qüvvə Rusiya təcavüzkarlarına qarşı mübarizədə Ukraynanı dəstəkləyir. Amerika siyasətçilərinin burada əsaslı fikir ayrılığı yoxdur. Bu faktı təsdiqləmək üçün Konqresdəki respublikaçılar və demokratların bu yaxınlarda Prezident Baydenə birgə müraciətini xatırlatmaq kifayətdir. Orada Ukraynaya çox ehtiyac duyulan F-16 qırıcılarını tez bir zamanda təqdim etmələri xahiş olunur.
Bundan əlavə, ABŞ-ın maliyyə naziri Canet Yellenin sözlərinə görə, ABŞ, Avropa İttifaqı və digər beynəlxalq donorların ayırdığı vəsait ən azı 2023-cü ilin sonuna qədər Ukraynanın ehtiyaclarını ödəməyə kifayət edir.
Eyni zamanda, ABŞ rəsmiləri və bir çox əsas siyasətçilər vurğulayırlar ki, müharibə davam edərsə, ABŞ Ukraynaya lazım olan hər şeyi təmin etmək üçün tərəfdaşlarla çalışacaq. Başqa sözlə, biz beynəlxalq tərəfdaşlardan aydın siqnallar almağa davam edirik ki, istənilən çağırışlara baxmayaraq, Ukrayna lazım olduğu qədər dəstəklənməyə davam edəcək.
Müəllif: Boqdan Slutski
Mənbə: UNİAN
Tərcümə AYNA-ya məxsusdur
Geri qayıt