Pekinin “yumşaq gücü” necə formalaşıb?
2-06-2023, 11:16
Çinlə ABŞ həm birbaşa mübarizə aparır, həm də hər ikisinin maraqları müxtəlif ölkələrdə toqquşur. ABŞ müttəfiqləri vasitəsilə Liviyada Qəddafi rejimini süquta uğradınca Çinin neft şirkətləri bu ölkədə 50 milyard dollara yaxın yatırımlarını itirdilər. Və ya Yəməndə vətəndaş müharibəsi başladıqda Çin öz vətəndaşlarını bu ölkədən çıxarmaq üçün hərbi gəmilərindən istifadə etdi. Yəni Çin yatırım qoyduğu ölkələrdə qeyri-sabit durumla üzləşdikdə maliyyə itkiləriylə də üzləşir. Pekində hesab edirlər ki, Vaşinqton qəsdən Çinə müxtəf ölkələrdə problemlər yaşadır.
Çinin növbəti nəhəng layihəsi “Böyük İpək yoludur”. Bu nəqliyyat layihəsində onlarla ölkə iştirak etməyə maraq göstərir. Çin bu nəqliyyat yolu vasitəsilə məhsullarını Avropa bazarlarına çatdıracaq. Nəqliyyat yolunun üzərindəki hər hansı ölkədə qeyri-sabit duruma yaranarsa bu Çinin də maraqlarına mənfi təsir edəcək. Çin şirkətləri bəzən çalışdıqları ölkədə də təhlükəsizlik problemi yaşayırlar. Misal üçün Pakistanda Çinə məxsus “China Gezhouba Group Company Limited” şirkətinin mühəndislərini daşıyan maşın karvanı partladılmışdı. Mərkəzi Asiya ölkələrində də zaman-zaman yerli işçilərlə çinlilər arasında gərginliklər yaşanır. Bu səbəbdən Pekin yatırımlarını və müxtəlif ölkələrdə çalışan işçilərini qorumaq barədə də planlar hazırlayır.
Çində hərbi hazırlıq çalışmaları genişlənib. Pekin bu sahədə tərəfdaş ölkələrlə əməkdaşlığa əhəmiyyət verir. Misal üçün Çinin hərbi mərkəzlərində 107 ölkədən 6 minə yaxın hərbçi təhsil alıb. Çin bununla dost sayını artırmağa çalışır. Çində təhsil alan xarici hərbçilər arasında 8 müdafiə naziri təyinatı alan olub.
Pekinin istifadə etdiyi “yumşaq güc” ona daha çox dost qazandırmağa hesablanıb. Çin müxtəlif ölkələrdə ona lazım olan yeraltı zənginliklərin istismarına maraq göstərir. Pekin əvvəlcə həmin ölkəyə maliyyə dəstəyi verir, sonra ora yatırımları cəlb edir, üçüncü mərhələdə hərbi əməkdaşlıq imkanlarını nəzərdən keçirir. Misal üçün Çin Afrikanın neftlə zəngin ölkəsi olan Nigeriya ilə müxtəlif sahələrdə əməkdaşlığını genişləndirib. Nigeriyalı hərbçilər Çinin hərbi mərkəzlərində kurslarda iştirak edirlər. Çin Nigeriya hərbçilərinə anti-terror əməliyyatları həyata keçirmək təlimləri keçir. Bu Pekin üçün ona görə vacibdir ki, həmin nigeriyalı hərbçilər Çinin bu ölkədəki yatırımlarını və müəssisələrini qoruya bilsinlər. Çin Mərkəzi Asiya ölkələriylə də eyni əsasda əməkdaşlıq etməyə çalışır. Mərkəzi Asiya ölkələri Çinlə iqtisadi əlaqələrə əhəmiyyət versələr də, Pekinlı hərbi əməkdaşlıqda ehtiyatlı mövqeyə üstünlük verirlər. Mərkəzi Asiya ölkələrinin hərbçiləri Türkiyənin hərbi mərkəzlərində təhsilə maraq göstərirlər.
“Atlas” Araşdırmalar Mərkəzi
DİA.AZ
Geri qayıt