Ciddədəki “sülh sammiti”
9-08-2023, 06:15
Avqustun 5-6-da kurort şəhəri Ciddədə (Səudiyyə Ərəbistanı) 42 ölkənin milli təhlükəsizlik və xarici siyasət üzrə müşavirlərinin görüşü – Ukrayna üçün “dayanıqlı və ədalətli dünya”nın bərpası prinsipləri üzrə “sülh sammiti” keçirilib. Tədbirin nəticəsi olaraq ümumi sənəd imzalanmadı, lakin bütün iştirakçılar dövlətlərin ərazi bütövlüyü prinsipinə sadiq olduqlarını ifadə etdilər və növbəti görüş barədə razılığa gəldilər.
Lakin bu sammitin baş tutması Ukrayna üçün müsbət haldır. Əsasən ona görə ki, o ölkələrin, yumşaq desək, Ukraynaya o qədər də dəstək verməyən və ya Afrika dövlətlərindən, xüsusən də bəzi ərəb ölkələrindən danışsaq, ümumiyyətlə Rusiyaya qarşı daha əlverişli olan ölkələrin nümayəndələrini bir araya toplamaq mümkün oldu.
Rusiyasız görüşün Rusiya ilə sıx əlaqələri olan Səudiyyə Ərəbistanında (neft hasilatını azaltmaq üçün kartel planını (OPEC+) xatırlayın) baş tutması da bizim üçün müsbət məqamdır. Çünki region ölkələri Rusiya Federasiyası üçün son dərəcə əhəmiyyətlidir, çünki neft büdcənin, o cümlədən hərbi büdcənin doldurulmasının, yəni müharibənin maliyyələşdirilməsinin əsas mənbəyidir. Yaxşı olar ki, Səudiyyə Ərəbistanı və Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri kimi dövlətləri (hərçənd sonuncular iclasda iştirak etmədilər) öz xeyrimizə razı sala bilsək.
Öz təcrübəmdən deyə bilərəm ki, Səudiyyə Ərəbistanı, Qətər, Birləşmiş Ərəb Əmirliklərinin aparıcı telekanallarında çox güclü Rusiya təbliğatı aparılır. Və nəzərə alsaq ki, bu telekanallar adətən hökumətə məxsusdur, onlar hakimiyyətin mövqeyini əks etdirir. Amma vurğu dəyişir. Və bu mənada Rusiyanın “Taxıl sazişi”ndən çıxması Rusiya Federasiyasına uzunmüddətli perspektivdə kömək etmir. Qlobal Cənub ölkələrinin ərzaq təhlükəsizliyi əsasən taxılın böyük əksəriyyətinin göndərildiyi Ukraynadan asılıdır.
Çinin də görüşdə iştirak etməsi vacibdir. Bu, onun statusunu yüksəldir və nümayiş etdirir ki, digər ölkələr kimi Çin də artıq Rusiyanın qələbəsinə o qədər də arxayın deyil və başqa variantlar axtarır. Xüsusən də müharibəni bitirmək üçün Ukrayna variantını daha ciddi nəzərdən keçirir. Çünki onun gecikməsi onların ərzaq təhlükəsizliyi, iqtisadiyyatı və sairələri üçün mənfi nəticələrə malikdir.
Tədbirdən hansısa irəliləyiş gözləməyə dəyərdimi? Mənim belə gözləntilərim yox idi. Tərəflərin fərqli mövqelərini nəzərə alsaq, hər kəsin Zelenski düsturunu dərhal qəbul etməsindən söhbət getmirdi. Üstəlik, artıq təmsilçilik səviyyəsi də bildirib ki, bu, tutaq ki, ilkin görüşdür, burada tərəflər öz arqumentlərini ortaya qoyurlar.
Əvvəllər (Səudiyyə Ərəbistanı) Ukraynanın suverenliyinə və ərazi bütövlüyünə hörməti nəzərdə tutan planını artıq təqdim etməsi Ukrayna torpaqlarının tamamilə işğaldan qurtulmasının tərəfdarı olduqlarını bildirən mühüm siqnaldır. Yeganə sual budur ki, onlar hərbi əməliyyatların dərhal dayandırılmasını istəyirlər (KİV-in məlumatına görə, Səudiyyə Ərəbistanı Ciddədə öz sülh planını təqdim edib, bu barədə rəsmi açıqlama yoxdur). Amma bu, gecikməyə gətirib çıxaracaq və Ukraynanın qələbəsi olmayacaq. Atəşkəs müharibənin sonu deyil. Amma prinsipcə, ilk addım kimi bu, Ukrayna və Ukrayna diplomatiyası üçün vacibdir. Müəyyən uğurlar var və bu danışıqlar mütləq davam edəcək.
Müəllif: Maksim Yali - Ukrayna Siyasi Elmlər Akademiyasının akademiki, Milli Aviasiya Universitetinin professoru.
Mənbə: UNİAN
Tərcümə AYNA-ya məxsusdur
Geri qayıt