Texas Vaşinqtona qarşı və ya ABŞ-ın ərazi bütövlüyünə təhlükə
31-01-2024, 07:11
"Texasın ABŞ-dan ayrılması”, “İkinci Vətəndaş müharibəsinin başlanğıcı”... Dünya informasiya məkanında belə başlıqlı materiallar dərc olunmağa başlayıb. UNIAN ABŞ-dakı miqrasiya böhranının nə dərəcədə təhlükəli olduğunu araşdırıb. Araşdırmanı istinadla təqdim edirik:
ABŞ-da qeyri-qanuni miqrantlarla bağlı problem uzun illərdir ki, aktualdır. Donald Trampın prezidentliyi dövründə ölkənin Meksika ilə sərhəddə necə divar hördüyü faktı var. Co Bayden dövründə divarın tikintisi dayandırıldı və hər il ABŞ sərhədini keçən qeyri-qanuni miqrantların sayı kəskin şəkildə artmağa başladı.
Ən çox qeyri-qanuni miqrant ABŞ-a Meksika sərhədindən keçir. Əgər 2019-cu ildə bu ərazini qanunsuz keçmə ilə bağlı 977,5 min fakt qeydə alınıbsa, növbəti iki il ərzində onların sayı ildə 2,5-3 milyon nəfərə yüksəlib. CNN-in məlumatına görə, təkcə 2023-cü ilin dekabrında 225 min insan Texas sərhədini qanunsuz keçib ki, bu da 2000-ci ildən bəri rekorddur.
Müqayisə üçün qeyd edək ki, Texas ştatının əhalisi təxminən 30 milyon nəfərdir. Buraya gələn qeyri-qanuni miqrantların illik sayı isə ölkənin digər 15 ştatının əhalisini üstələyir.
Bütün bunların fonunda qeyri-qanuni miqrantların həm yerli əhaliyə, həm də federal hökumətə mənfi təsir göstərdiyini başa düşmək olar. Birincilər üçün bu, maliyyə baxımından təhlükəlidir - miqrantlar daha az pula daha çox işləməyə hazırdırlar. Belə işçilər işəgötürənləri heyran edir və müvafiq olaraq yerli əhali işsiz qalır. Federal hakimiyyət orqanları üçün “açıq sərhədlər”, xüsusən də ölkəyə daxil olan narkotik və silahların dövriyyəsinin həcmini artırır.
Münaqişənin tikanlı məftilləri, yaxud münaqişənin kəskinləşdiyi yer
Hazırkı irimiqyaslı mübahisələrin başlamasına səbəb Texasın sərhədi müstəqil şəkildə bağlamaq qərarı - onun boyunca tikanlı məftillər və üzən maneələr quraşdırmaq qərarı olub. Bu, federal hakimiyyəti qane etmədi, Texas qeyri-insanilikdə günahlandırıldı. Çünki insanlar yeni məhdudiyyətlər səbəbindən sərhəddə ölməyə başladılar. Federal Sərhəd Patrulu hətta Texas-Meksika sərhədindəki məftilləri sökməyə başlayıb. Lakin yerli hüquq-mühafizə orqanları hökumət agentlərini içəri buraxmağı dayandırıb. Nəticədə hər iki tərəf doğru olanı tapmaq üçün Ali Məhkəməyə müraciət edib. Və Ağ Evin lehinə qərar verdi, yəni Baydenin mövqeyini dəstəklədi. Bundan sonra Texas qubernatoru Qreq Abbott (Respublikaçılar Partiyasının düşərgəsindən olan siyasətçi) ştatın özünü “işğaldan”, yəni qeyri-qanuni miqrantlardan qorumaq hüququna malik olduğunu deyərək məhkəməyə tabe olmaqdan imtina etdi. Digər respublikaçı ştatların qubernatorları – cəmi 25 nəfər – onun tərəfini tutdular. Onlardan bəziləri, məsələn, Florida qubernatoru, hətta sərhədi miqrantlardan qorumaq üçün öz Milli Qvardiya qüvvələrini göndərməyə hazır olduqlarını bəyan etdilər.
Texas məhkəmənin qərarına tabe olmaqdan imtina etdi və bununla da mərkəzi Amerika hakimiyyətinə birbaşa itaətsizlik nümayiş etdirdi. Bunun fonunda hətta Texasın ABŞ-dan mümkün ayrılması ilə bağlı mediada təxribat xarakterli başlıqlar da yer almağa başladı.
Bəzi KİV-lər daha cəsarətli tarixi paralellər apararaq, ABŞ-ın İkinci Vətəndaş müharibəsi astanasında olduğuna işarə ediblər. Amma bu həqiqətən belədirmi?
"Bu münaqişənin səbəbi hələ də miqrasiya böhranıdır. Amma sonra onun dramatikləşməsi də var. Bu münaqişə barədə xüsusilə Tramp tərəfdarı danışırlar və bu, Rusiya mediasında fəal şəkildə yazılır. Rusiyada bu, əsas mövzulardan biridir: “ABŞ-ı miqrasiya böhranı çökdürür”. Bu, əlbəttə ki, böyük şişirtmədir, lakin seçkilər katalizator oldu. Çünki dövlət Baydeni birbaşa tənqid edir və bu, siyasi prosesin göstəricilərindən biridir”, - ukraynalı politoloq, “Penta” Mərkəzinin İdarə Heyətinin sədri Vladimir Fesenko UNİAN-a deyib.
Həqiqətən də, Rusiya mediasında “Üsyankar Texas niyə müstəqillik istəyir?” və ya “ABŞ-da İkinci Vətəndaş müharibəsi” üslubunda başlıqları görmək olar. Əslində isə nə Texasın ABŞ-ı tərk etmək istəklərindən, nə də İkinci Vətəndaş müharibəsinin başlamasından söhbət gedir.
"Niyə Vətəndaş Müharibəsindən danışmağa başladılar? Çünki ölkənin şimalı ilə cənubu arasında müharibə gedirdi. Və o zaman Texas yeni ştat olsa da, hələ də cənubun tərəfində idi. Amma indi problem cənubda və şimalda deyil. Məsələ budur ki, Tramp faktoru sərhədlə bağlı fikir ayrılıqlarını dərinləşdirir. Tramp ixtilaf faktoruna çevrilib. Həm də təkcə sərhəd boyu deyil, Konqresə baxın", - deyə Fesenko əlavə edib.
Politoloq Ruslan Bortnikinin fikrincə isə bu cür nifaq özlüyündə təhlükədir: “Əgər Tramp məhkəmənin qərarı ilə seçki kampaniyasından kənarlaşdırılarsa, Respublikaçılar Partiyasında olan Tramp tərəfdarları daha radikal ssenarilər oynamağa çalışacaqlar. Bu isə ABŞ-ın təhlükəsizliyini təhdid edən vəziyyət yarada bilər. Söhbət ABŞ-ın bütövlüyünə olan təhlükədən gedir. Ancaq mənə elə gəlir ki, bu ehtimal çox aşağıdır”.
Onun sözlərinə görə, “müstəqil Texas” mövzusu məhz prezident seçkiləri ərəfəsində süni şəkildə şişirdilir: “Texas faktiki olaraq federal sərhədçiləri qovub və indi özbaşına sərhədi bağlamağa çalışır. Mənə elə gəlir ki, bu ştata nəzarət edən respublikaçılar populyar olmağa çalışır və nümayişkaranə şəkildə Trampın namizədliyini dəstəkləyirlər. Problemli miqrasiyanı gücləndirərək, Baydenin siyasətinə hücum edirlər. Ona görə də məncə, söhbət süni eskalasiyadan gedir”.
Seçki ilində qarşıdurma
Bunun sırf Trampın seçkilərə hazırlığı ilə bağlı olduğunu düşünə bilərikmi? Bəli, amma başa düşmək lazımdır ki, ABŞ-dakı miqrasiya böhranı həqiqətən də həll edilməli olan aktual problemdir. Lakin yuxarıda qeyd edildiyi kimi, bu, təkcə Bayden üçün problem deyil – onun hakimiyyətindən çox əvvəl başlayıb.
"Bu böhran birdən-birə yaranmayıb. Yığılıb qalıb və indi fəsadları ortaya daha çox çıxır. Meksika ilə sərhəddən ABŞ-a qeyri-qanuni miqrasiya həmişə olub. Sadəcə, son illərdə artım var. Biz təkcə Texasdan danışmırıq, digər ştatlarda da problem mövcuddur. Yarımsəhrada yerləşən sərhəd zonası əsasən patrullar tərəfindən qorunur ki, bu zaman xaricdə klassik nəzarət yoxdur. Bu artım Texas üçün çox böyük problemə çevrilib”, Fesenko vurğulayıb.
Politoloqun fikrincə, miqrant mövzusuna diqqətin bu qədər artmasının əsas səbəbi məhz seçkilərə hazırlıqdır: “Bu, ABŞ-dakı seçkilərdə siyasi böhranın yaranmasına səbəb ola bilər. Problem Texasla bağlı deyil. Sadəcə Texas böhranın katalizatoru ola bilər”.
R.Bortnik isə qeyd edib ki, respublikaçılar hakimiyyətə gəlsə, “miqrantlarla bağlı problemlər” mövzusu səngiyəcək: “Çünki bu problem sadəcə olaraq arxa plana keçəcək. Hökumət Respublikaçılar Partiyasına keçəndə sərhədlər bağlanacaq".
Ayna.az
Geri qayıt