Dnestryanıda təxribatçı “qurultay”
27-02-2024, 08:48
Fevralın 28-də tanınmamış “Dnestryanı Respublikası”nda “deputatların” qondarma qurultayı keçiriləcək. Nəticədə, Rusiya "qoşulmaq" tələbi ilə "müraciət etmək" gözlənilir.
Əslində bu, tarixdə ilk belə “qurultay” deyil. 1990-cı ilin iyununda onların ilk “qurultayı” Parki kəndində, həmin ilin sentyabrında isə Tiraspolda oldu. 1991-ci ilin yanvarında daha bir “qurultay” oldu, 1991-ci ilin sentyabrında isə dördüncü “qurultay” baş tutdu... Onda qəbul etdikləri qərarlar 1992-ci il hadisələrinə təkan verdi. Bu, Rusiya ilə Moldova arasında müharibə idi.
Qondarma qurultaylardan sonra Moldova üçün həmişə son dərəcə xoşagəlməz hadisələr baş verirdi. Xüsusilə, polis komissarlığının götürüldüyü Dubossarax hadisələri. 1992-ci ilin iyununda – Benderaxdakı faciəli hadisələr. Həmçinin Tiraspoldakı qanlı hadisələr...
2006-cı ildə Dnestryanıda "referendum" keçirildi, onun nəticələrinə görə əhalinin böyük əksəriyyətinin Rusiyaya “qoşulmasını dəstəklədiyi” iddia edildi. O vaxt hadisələr qanlı bitməsə də, indi yenə “hakimiyyət” nümayəndələrini toplayaraq oxşar “tədbir” keçirməyə çalışırlar.
Ona görə də təbii ki, risklər var. Əsasən ona görə ki, vətəndaşlar bu oyunlara cəlb olunurlar. Onlar deyirlər ki, bu “qurultaylarda” qəbul edilən “qərarlar” Moldovanın bu hissəsi üçün qanunidir.
Eyni zamanda, xatırlatmaq istəyirəm ki, Tiraspol qondarma rejimindən olan şirkətlər Moldovada sərbəst fəaliyyət göstərir və vergi ödəmirlər. Kişinyovda öz şirkətləri üçün hesablar açırlar, öz məhsullarını Avropaya ixrac edirlər. Dnestryanıdan olanlar da sərbəst şəkildə Avropa İttifaqına səfərlər, səyahətlər edirlər. Lakin son altı ayda baş verən hadisələr Dnestryanıdakı ünsürlərin Moskvaya tabe olduğunu sübut edir. Belə olan halda məsələ ondadır ki, ŞOR (Moldova Konstitusiya Məhkəməsi tərəfindən qadağan edilmiş rusiyayönlü partiya) və daha kiçik partiyalar Moskvadan gələn istənilən əmri yerinə yetirəcəklər...
Beləliklə, mütləq hansısa hadisə baş verə bilər. Moldovanın hakimiyyət orqanları bu hadisələri diqqətdən kənarda qoymamalıdır.
Mənim şəxsi fikrim: Rusiya ilə Moldova arasında yeni müharibə riski mövcuddur. Lavrovun bu yaxınlarda dediklərini xatırlayaq: “Rusiya öz vətəndaşlarını harada olursa-olsun, qoruyacaq”. Təbii ki, belə bir bəyanat ciddi qəbul edilməlidir. Ukraynada müharibə başlamazdan təxminən bir həftə əvvəl vəziyyətin gərginləşməsinin müzakirə edildiyi televiziya verilişində iştirak edirdim. Sonra Lavrovun sözləri yadıma düşdü. O deyirdi ki, “Rusiya heç kimə hücum etməyə hazırlaşmayan sülhsevər ölkədir...”. Rusiya rəsmiləri bir şey deyir, amma tamam başqa şey olur: 2014-cü ildə Ukraynada, 2008-ci ildə Gürcüstanda müharibə, 1992-ci ildə Moldovada müharibə...
İndi də eynidir. Haqqında danışdığımız “qurultay” təxribat xarakterli hadisədir. Ola bilsin, Kişinyovdakı hakimiyyətin necə reaksiya verəcəyini yoxlayırlar. Və görünür, Rusiya diqqəti yayındırmaq üçün burada hansısa hadisə törətməkdə maraqlıdır - həm Ukraynaya göstərdiyimiz yardımdan (təbii ki, öz imkanlarımıza əsaslanaraq), həm də Avropa İttifaqındakı hərəkətimizdən.
Görünür, Kreml başqa cəbhə açmaq istəyir. Ola bilsin ki, bunu yüksək səslə demirlər, amma artıq qeyd etmişəm ki, heç nə boş yerə olmur. Dnestryanıda 15 minə yaxın yerli hərbçi və 1,5-2 min rus əsgəri var - bu, kifayət qədər ciddi qüvvədir.
Yeri gəlmişkən, Moskvanın ekspansionist maraqlarının himayəsi altında baş verən Tiraspol hadisələrinə Kamrat da (Moldova şəhəri, Qaqauz muxtariyyətinin paytaxtı) reaksiya verir. Xatırladım ki, 2014-cü ildə orada da “referendum” keçirildi və bunun nəticəsində sakinlərin əksəriyyətinin öz müqəddəratını təyinetmə hüququna “səs verdiyi” iddia olunur. Amma icra qərarı məhkəmə tərəfindən dayandırıldı...
Odur ki, indi Kreml rejiminin Dnestryanı nümayəndələrinə nəyi diktə edəcəyini və hara qədər getməyə hazır olduğunu ancaq Allah bilir.
Müəllif: Kirill Mospan - Moldova Milli Təhlükəsizlik Komissiyasının keçmiş sədri.
Mənbə: UNİAN
Tərcümə AYNA-ya məxsusdur
Geri qayıt