Kiyevə gecikmiş icazə və artan Üçüncü Dünya müharibəsi riski
Bu gün, 16:32
Noyabrın 17-də Qərb mediası ABŞ Prezidenti Co Baydenin Ukraynaya Rusiyanın dərinliklərindəki hədəflərə 300 kilometrlik mənzilli ATACMS raketləri ilə zərbə endirməyə icazə verdiyini yazıb. Bu günlərdə Amerika rəsmi orqanları, xüsusilə, Pentaqon icazənin verildiyini rəsmi şəkildə təsdiqləyib.
Fransa və Böyük Britaniyanın da Ukraynaya Rusiyanın dərinliklərinə zərbə endirməyə icazə verdiyi barədə Fransanın “Le Figaro” nəşri yazıb. Mənbə qeyd edib ki, Paris və London Kiyevə öz SCALP və “Storm Shadow” raketləri ilə hücumlar etməyə icazə verib. Amma Fransa və Britaniya tərəfindən bu xəbər rəsmi şəkildə təsdiqlənməyib.
ABŞ-ın bu icazəsindən sonra məsələyə Rusiyadan reaksiya verilib. Kreml hesab edir ki, ATACMS raketləri ilə Rusiya Federasiyasının dərinliklərinə hücum etmək qərarı keyfiyyətcə yeni gərginlik mərhələsi deməkdir. Rusiya Prezidentinin mətbuat katibi Dmitri Peskov bildirib ki, “əgər belə bir qərar həqiqətən formalaşdırılıb və Kiyev rejiminə çatdırılıbsa, əlbəttə ki, bu, keyfiyyətcə yeni gərginlik mərhələsidir və Birləşmiş Ştatların bu münaqişədə iştirakı baxımından keyfiyyətcə yeni vəziyyətdir. Biz ilk növbədə bundan çıxış edirik”.
Eyni zamanda, Rusiya liderinin mətbuat katibi diqqəti ona yönəldib ki, Kreml ABŞ, Fransa və Böyük Britaniyanın Rusiya ərazisinin dərinliklərinə uzaqmənzilli silahlarla zərbələr endirməyə icazə verməsi barədə məlumatla yalnız Qərb mediasından tanışdır.
Ukrayna Müdafiə Qüvvələri isə bu qərardan dərhal sonra – noyabrın 18-dən 19-a keçən gecə ilk dəfə olaraq Rusiya ərazisinə ATACMS ballistik raketləri ilə hücum edib. Bu barədə “RBC-Ukrayna” Müdafiə Qüvvələrindəki məlumatlı mənbəyə istinadən məlumat yayıb. Bildirilib ki, Ukrayna qoşunları Bryansk vilayətinin Karaçev şəhəri yaxınlığındakı hərbi obyekti vurub. Hədəf uğurla məhv edilib: “Karaçev Rusiyanın Bryansk şəhəri yaxınlığında və Ukrayna sərhədindən təxminən 130 km aralıda yerləşir. 2024-cü il noyabrın 19-na keçən gecə Ukrayna Silahlı Qüvvələrinin bölmələri Müdafiə Qüvvələrinin digər komponentləri ilə əməkdaşlıq edərək Rusiya Müdafiə Nazirliyinin Karaçevdəki arsenalına hücum edib. Gecə saat 02.30-a olan məlumata görə, hədəf bölgədə 12 ikinci dərəcəli partlayış qeydə alınıb”.
Beynəlxalq müşahidəçilər hesab edirlər ki, bu, Üçüncü Dünya müharibəsinin başlaması anlamını verir. Politoloqların qənaətincə, ABŞ-ın postunu tərk etməkdə olan Prezidenti Co Bayden belə bir qərarı ilə yeni Prezident Donald Tramp postuna əyləşmədən öncə qlobal müharibənin yeni mərhələsinin başlamasına “töhfə” vermiş oldu.
Məsələni AYNA-ya müsahibəsində şərh edən Cənubi Qafqaz Tədqiqatlar Mərkəzinin rəhbəri, politolor Fərhad Məmmədov deyib ki, burada Qərb liderləri tərəfindən manipulyasiyalar var:
- Manipulyasiyalar ilk növbədə, Trampın fəallığı ilə bağlıdır. Faktiki olaraq, bu icazəni Kiyevə Bayden sentyabr-oktyabr aylarında da verə bilərdi. Amma məqsəd Rusiyanı darmadağın etmək, məğlub etmək deyil, irəliləməsinin qarşısını almaqdır. Yay aylarından bu yana hər kəs başa düşdü ki, Ukrayna ordusunun hücumu effekt vermədi və Rusiya ordusu əks-hücuma keçərək asta-asta da olsa, Donetsk vilayətində uğurlar qazandı. Belə olan halda qış mövsümünə hazırlıqlar başladı. Hər iki tərəf bir-birinin enerji infrastrukturunu sıradan çıxarmaqla məşğul oldu. Rusiyanın bu istiqamətdə uğurları daha çoxdur. Təəssüf ki, Qərb Ukraynaya hava hücumundan müdafiə üçün silahlar vermədi və kritik infrastruktur Rusiya zərbələri qarşısında açıq qaldı. Eyni zamanda, Qərb bir il yarımdan çoxdur ki, tədarükünə söz verdiyi F-16-ları vermədi. Hələdə bu qırıcılar Ukrayna səmasında görünmür. Bəli, yardım göstərilir, amma elə formada ki, Ukrayna bununla ancaq müdafiə oluna bilər. İndi Rusiyanın dərinliklərinə zərbə vurmaq icazəsinin verilməsi ABŞ tərəfindən təsdiqlənib, amma Fransa və Britaniya təsdiqləmir. ATACMS-la isə ancaq Kursk vilayətinin vurulmasına icazə verildiyi barədə məlumatlar var. Bunlar onu göstərir ki, Qərb Ukraynada müharibə başlayandan sonra öz iqtisadiyyatını müharibə vəziyyətinə keçirmədi. Müharibənin başlamasından təxminən 3-4 ay keçəndən sonra hamı anladı ki, bu savaşda hava məkanının qorunması və artilleriya silahları vacibdir. Son iki il yarım ərzində Qərbin Ukraynaya artilleriya baxımından verdiyi silahlı dəstəyi qaneedici deyil.
- Kiyevə tam dəstək verilməməsinin səbəbi nədir?
- Hər kəs başa düşür ki, Qərb bu addımları ilə müəyyən şərtlərlə Kiyevi ən azı atəşkəsə sövq etmək üçün zaman gözləyir. Bu vaxt da Trampın ABŞ Prezidenti seçilməsi ilə gəldi. İndi isə Trampın Ukrayna ilə bağlı təşəbbüslərini dayandırmaq, onun gələcək fəaliyyətini məhdudlaşdırmaq üçün Bayden adminstrasiyası uzaqmənzilli raketlərdən Ukraynanın istifadəsi ilə bağlı qərar verir. Yəni eskalasiyanı yüksəltmək, nəticədə Trampın sülh təşəbbüslərinin qarşısını almaq məqsədlərdən biridir. Düzdür, Trampın təşəbbüsləri Ukrayna üçün yaxşı heç nə vəd etmir. Amma əsas göstərici odur ki, Ukraynadakı müharibəyə Qərbin münasibəti necədir. Bu icazə niyə Kiyevə əvvəldən verilmirdi?! Bəyəm “Ramstein”də toplaşanlar bilmirdilər ki, müharibədə Ukrayna üçün nə lazımdır?! Əlbəttə, bilirdilər. Əvvəldə dediyim kimi, Qərb ölkələri faktiki olaraq, manipulyasiya ilə məşğuldurlar. Səmimi olaraq Ukraynaya dəstək vermək istəsəydilər, belə davranmamalı idilər.
- Yüksələn eskalasiya NATO-nun savaşa cəlb olunmasına, Üçüncü Dünya müharibəsinə səbəb ola bilərmi?
- NATO ölkələrinin silahları Ukraynadakı müharibədə artıq istifadə olunur. Amma Ukrayna ərazisindən Rusiya ərazisinə bu silahlar yönləndirilir. Buna isə artıq Rusiya öyrəşib. Rusiya-NATO toqquşması ancaq o vaxt ola bilər ki, Alyans ölkələrinin ərazisindən Rusiya ərazisinə müdaxilə olsun. Bu zaman bəli, birbaşa toqquşma qaçılmazdır. İkinci məqam odur ki, bu gün Polşa ərazisində hava hücumundan müdafiə sistemləri vasitəsilə Ukrayna üzərində Rusiya raketlərinin zərərsizləşdirilməsi məsələsi müzakirə olunur. Yəni Ukraynaya hava hücumundan müdafiə sistemləri vermirlər, amma öz ərazilərindən Ukraynanın hava məkanını qorumaq imkanlarını götür-qoy edirlər. Bu barədə müsbət qərar verilsə, eskalasiyanın növbəti yüksələn mərhələsi olacaq. Əgər Rusiya raketi Ukrayna səmasında da olsa, Polşa tərəfindən zərərsizləşdirilərsə, Rusiya bunu NATO-nun həmləsi sayacaq, əks-həmlə göstərəcək. Buna cavab olaraq da artıq NATO cavab addımları atmalı olacaq. Hələlik isə proses Ukrayna və Rusiya ərazisi ilə məhdudlaşır. Dediyim kimi, NATO-ya üzv ölkələrin ərazisinə müdaxilə olsa, yaxud NATO-dan Rusiya ərazisinə müdaxilə olsa, bu, Rusiya-NATO toqquşmasına gətirib çıxara bilər.
Geri qayıt