"Tıxac səbəbindən qadınlar evə bir-iki saat gec çatırlar"
10-06-2024, 09:29
Bir neçə gün əvvəl Milli Məclisin deputatı Tahir Rzayev gözlənilməz təklif irəli sürüb: Ailə Məcəlləsinə nikahlı, uşaqlı qadınların işə bir saat gec gəlib, bir saat tez getməsi ilə bağlı bənd əlavə edilsin. O, bu təşəbbüsünü onunla izah edib ki, səhərlər qadınlar övladlarını məktəbə, ərlərini işə yola salır, onlara səhər yeməyi hazırlayırlar, işdən sonra ev işlərini görürlər və uşaqlara ev tapşırıqlarında kömək edirlər. Buna görə də çoxlarının evdən işə və geriyə xeyli məsafə qət etdiyini nəzərə alsaq, özlərinə vaxt qalmır.
İdeya millət vəkili Fazil Mustafa tərəfindən dəstəklənib. O, bildirib ki, tıxac səbəbindən qadınlar evə bir-iki saat gec çatırlar. Onun fikrincə, əgər onlar işdən bir saat tez çıxa bilsələr, bu, qadınlarımızın işləməsinə stimul olacaq. Deputat qeyd edib ki, məhz bu amil üzündən qadınların bir çoxu maddi durumunun ağır olmasına baxmayaraq, işləmək istəmir.
Bu təklif cəmiyyətdə qarışıq reaksiyaya səbəb olub. Təbii ki, bu vəziyyət uşaqsız kişilərə və qadınlara uyğun gəlməyəcək, bu halda onlara daha çox iş yükü düşəcək. Amma deputatın təklifinin qəbul ediləcəyini düşünsək də, bu, ya formal xarakter daşıyacaq, həm də kağız üzərində qalacaq.
Buna kim və necə nəzarət edəcək? Yaxud bu, işəgötürənlərin uşaqlı qadınları işə götürmə ehtimalının azalmasına səbəb olacaq. Və hamı kiçik uşaqları olan işçiləri işə götürməyə hazır deyil, onların daha tez-tez məzuniyyət istədiklərinə və xəstəlik məzuniyyəti alacaqlarına inanırlar. Əgər onlar da adi maaşlarını saxlayaraq başqalarından bir saat və ya iki saat az işləyirlərsə, bu, işəgötürən üçün ən yaxşı seçim deyil.
Qadınların nə qədər ev işləri ilə məşğul olması ilə bağlı narahatlıqlara cavab olaraq, kişiləri ev işlərini onlarla bölüşməyə və bununla da onların iş yükünü azaltmağa təşviq edən maarifləndirici kampaniyalar təşkil etmək daha məntiqli olardı. Bizim, görünür ki, oriyentir götürdüyümüz Qərbdə uzun müddətdir baş verənlər məhz budur.
Qeyd edək ki, əmək bazarında mövcud vəziyyət belədir ki, bir çox insanlar tələb olunan səkkiz yox, doqquz, hətta on iki saat işləyir, bir gün istirahət və bayram günləri yoxdur. Və onlar heç bir üstünlük verilmədən sadəcə olaraq Əmək Məcəlləsinə uyğun işləməkdən məmnun olardılar.
Ekspertlər bu barədə nə düşünürlər? “Xidmət-iş” Həmkarlar İttifaqı Federasiyasının vitse-prezidenti Cəmaləddin İsmayılov AYNA-ya şərhində deyib ki, bu təklif gender bərabərliyinin fundamental prinsiplərini pozur: “Bu, Ümumdünya İnsan Haqları Bəyannaməsinə uyğun olaraq beynəlxalq insan hüquqlarının bir hissəsidir. Bu sənədə görə, “bütün insanlar azad, ləyaqət və hüquqlar baxımından bərabər doğulurlar” və “hər kəsin irq, din və ya dini mənsubiyyət kimi heç bir fərq qoyulmadan bu Bəyannamədə təsbit edilmiş bütün hüquq və azadlıqlardan istifadə etmək hüququ var””.
“Elə müəssisələr var ki, orada çalışanların əksəriyyəti qadınlardır, onların çoxu ailəli və uşaq sahibidir. İndi təsəvvür edin ki, qadınlar bir saat gec gəlib bir saat tez getsələr, bu müəssisədə əmək məhsuldarlığı necə aşağı düşəcək. Bütün istehsal prosesi pozulacaq. Ölkəmizin Əmək Məcəlləsində qadınların, xüsusən də azyaşlı uşağı olanların hüquqlarını tam müdafiə edən kifayət qədər maddə var. Əsas odur ki, onların hamısı həyata keçirilsin”, - deyə həmsöhbətimiz bildirib.
İqtisadçı ekspert Rauf Qarayev isə fərqli düşünür. Onun AYNA-ya dediyinə görə, deputatın təklifində rasional məqam var: “Çünki indi çoxlarının ailəsinə ayırmağa vaxtı yoxdur. Ona görə də ailə institutu böhran yaşayır, boşanmaların sayı artır. Amma ailə həm arvaddan, həm də ərdən ibarətdir və mən hesab edirəm ki, həm kişilər, həm də 11 yaşından kiçik uşağı olan qadınlar eyni maaşı saxlamaqla iş gününü bir saat azaltmalıdırlar. Uşaqlar valideynlərini daha tez-tez görməli və onlarla vaxt keçirməlidirlər. Təbii ki, bu qərarın həyata keçirilməsi üçün işəgötürənlər sosial məsuliyyət nümayiş etdirməlidirlər. Amma gördüyümüz kimi, kapitalizmdə bunun əhəmiyyəti yoxdur və bir çox işəgötürən, əksinə, işçini tələb olunan 8 saat deyil, 9-10 saat işləməyə çalışır”.
Müsahibimiz Əmək Məcəlləsinə müvafiq dəyişikliklər ediləcəyi təqdirdə, qanuna əməl etməyəcək işəgötürənlərə qarşı tədbirlərin sərtləşdirilməsini təklif edir: “Dövlət özü innovativ texnologiyaların köməyi ilə buna nəzarət etməlidir. Hazırda rəhbərlikdə zamanla ayaqlaşan gənc, enerjili insanlar daha çoxdur, ona görə də bunu etməyin çətin olacağını düşünmürəm. Məsələn, Məşğulluq Agentliyinin yeni rəhbəri özü innovativ texnologiyalar şöbəsinə rəhbərlik edib və bu sahədə böyük təcrübəyə malikdir. Və bu sistemin qurulmasına kömək etmək üçün mən də öz xidmətlərimi təklif etməyə hər zaman hazıram”.
Qeyd edək ki, bu yaxınlarda Rusiyada həftədə bir dəfə - cümə günü olsa da, qadınlar üçün iş gününün qısaldılması təklifi irəli sürülüb. Dövlət Dumasının sədr müavini Boris Çernışovun sözlərinə görə, qadınlar üçün iş həftəsini iki saat qısaltmağa dəyər, çünki 2022-ci illə müqayisədə onların iş həftəsi 22 dəqiqə artıb. Kişilər üçün - yalnız dörd. Bu, zərif cinsin iqtisadi fəallığının artması ilə əlaqələndirilir. Əvvəllər bu ölkə çoxuşaqlı işçilər və azyaşlı uşaqlı qadınlar üçün iş həftəsinin azaldılması təklifi də irəli sürülüb, lakin onlar rədd edilib. Bu, məntiqi olaraq onunla izah olunurdu ki, işəgötürənlər çoxuşaqlı işçilərin olmadığı müddətdə işçi axtarmalı olacaqlar ki, bu da işin normal gedişinə mənfi təsir göstərəcək.
Geri qayıt