Dekoderlərin də pulunu yeyibmiş...
8-11-2016, 11:01
Artıq bir həftədir ki, Bakı və Abşeron yarımadasında analoq yayımla işləyən televizorlarda yerli telekanalları izləmək mümkün deyil. Rəqəmsal yayımlı müasir televizorlardan fərqli olaraq, köhnə buraxılışlı televizorlara dekoder deyilən elektron avadanlıq quraşdırmaq tələb olunur.
Mütəxəssislər bildirirlər ki, 2010-cu ildən sonra buraxılan LCD markalı rəqəmli televiziyaların bəzi funksiyasını öz üzərinə götürən, HD yayımı dəstəkləyən dekoderlər alınmalıdır. Əks halda, izləyici HD formatda yayımlanan telekanalları izləyə bilməyəcək. Bu marka dekoderlər isə ölkədə qıtdır.
Milli Televiziya və Radio Şurası (MTRŞ) məlumat yayıb ki, 2017-ci ildən Azərbaycanda AzTV, “İdman Azərbaycan” və digər bir neçə kanal yüksək keyfiyyəti təmin edən HD yayıma keçəcək.
RYTN müştərilərini niyə itirir?
Redaksiyaya daxil olan məlumata görə, ölkədə xüsusən HD yayımı dəstəkləyən dekoder qıtlığna səbəb bu qurğunun keçmiş Rabitə və Yüksək Texnologiyalar naziri Əli Abbasovun biznesinin tərkib hissəsi olmasıdır. Onun nazirliyi dövründə ölkəyə idxal olunan bu dekoderlərin, eləcə də internet yayımını təmin edən bəzi digər avadanlıqların idxalına hazırda məhdudiyyət qoyulub. Bu isə Rabitə və Yüksək Texnologiyalar Nazirliyinin (RYTN) elektron informasiya yayımı sahəsində fəaliyyətini bir növ məhdudlaşdırmaq, necə deyərlər, müştəri itirməsinə gətirib çıxarır.
Beynəlxalq öhdəlik nəzərə alınır, əhalinin informasiyasızlığı yox
MTRŞ-nin yaydığı məlumata görə, bu il dekabrın 31-dən bütün ölkədə analoq televiziya yayımı dayandırılacaq. Çünki bununla bağlı Azərbaycan Beynəlxalq Telekommunikasiya İttifaqı qarşısında öhdəlik götürüb. Həmin öhdəliyə görə, ilin sonunda analoq yayımı tamamilə dayandırılmalıdır.
Öhdəliyi yerinə yetirmək qərarı ortada olsa da, aztəminatlı ailələrin informasiya almaqdan məhrum olması nəzərdə yoxdur. Olsaydı, ən azı bu gün poçt şöbələrində insanlar dekoder almaq növbəsinə durmazdı.
Teleradio İB: "Bahalığı biz yox, sahibkarlar yaradır"
Məsələ ilə əlaqədar RYTN-ə müraciət etdik. Mətbuat xidmətindən ilk cümlənin belə tamamlanmasına imkan verilmədi. Dərhal cavab verildi ki, Teleradio İstehsalat Birliyinin texniki direktoru Mikayıl Abbasovla əlaqə saxlayaq. Mikayıl Abbasovu yerində tapmadıq. Onun əvəzinə bir xanım belə cavab verdi ki, dekoderlərlə bağlı problemə onlar cavabdeh deyillər. Amma o da təsdiqlədi ki, dekoder qıtlığı və qiymətində bahalıq var, bunun isə məsuliyyətini sərbəst bazarın, sahibkarların boynuna qoydu: “Prezident sərəncam verib. Telekommunikasiya strukturunu inkişaf etdirmək üçün Azərbaycan ölkəboyu rəqəmsal yayıma keçməlidir. İlin sonunadək analoq yayımın dayandırılması prosesi başa çatmalıdır. Amma dekoderlərin defitsit və baha olmasının bizim quruma aidiyyatı yoxdur. Bahalığı sahibkarlar yaradır. Məlumatım var ki, 2-3 günə ölkəyə yenidən tələbata uyğun markada dekoder gətiriləcək”.
RYTN-in qaynar xətti: Poçtlarda 28 manatdan yuxarı satılsa, 14-11-ə deyin
Onu da bildirək ki, RYTN rəqəmli televiziya yayımına keçidlə bağlı 14-11 nömrəli qaynar xətt yaradıb. Qaynar xətlə əlaqə saxladıq. Bizə cavab verildi ki, HD yayımı dəstəkləyən dekoderlər artıq ölkəyə gətirilib və poçtlarda 28 manatdan satılacaq. “Nə qədər sayda gətirilib, əhalinin tələbatını ödəyəcəkmi” və başqa bu kimi suallarımızı cavablandırmaq səlahiyyətlərinin olmadığı bildirildi: “Biz yalnız əhalinin bu avadamlığı almaq, quraşdırmaqla bağlı problemlərini aydınlaşdırırıq. Sahibkarların bu avadanlığı baha satmasına RYTN məsuliyyət daşımır. Amma əhali qaynar xəttə müraciət edərsə, hər hansı bir poçt şöbəsində yol verilən qiymət artımının qarşısı alınar”.
Qeyd edək ki, “İnformasiya cəmiyyətinin inkişafına dair Milli Strategiyanın həyata keçirilməsi üzrə 2016–2020-ci illərə aid Dövlət Proqramı” təsdiqlənib. Proqramda telekommunikasiya və informasiya infrastrukturunun daha da inkişaf etdirilməsi, rəqəmsal televiziya yayımına keçidin başa çatdırılması, analoq yayımın dayandırılması nəzərdə tutulur.
Osman Gündüz: "Aztəminatlı ailə sayına uyğun avadanlıq idxal edilməliydi"
“Multimedia" İnformasiya Sistemləri Texnologiyaları Mərkəzinin direktoru Osman Gündüzün Hurriyyet.org-a bildirdiyinə görə, ölkəboyu rəqəmsal yayıma keçidlə bağlı baş verən situasiyalar onu göstərir ki, görülən hazırlıqlar yetərincə deyil: “Uzun müddətdir ölkədə bu prosesə hazırlıqlar aparılırdı. Teleradio Şurası, Rabitə və Yüksək Texnologiyalar Nazirliyi açıqlamalar veriridilər ki, rəqəmsal yayıma keçilir. Açığını deyim ki, burda tələskənlik də görünürdü. Baş verən situasiyalar isə onu göstərir ki, hazırlıqlar yetərli deyilmiş. Qabaqcadan da bəlliydi, müəyyən bir təbəqə var ki, onların avadanlıqları rəqəmsal yayımı qəbul edə bilmir. Bununla bağlı monitorinqlər də aparılmışdı və müəyyənləşdirlimişdi ki, dekorderə ehtiyacı olan aztəminatlı ailələr nə qədərdir. Br neçə il öncə adını çəkdiyim hər iki qurum hökumətə müraciət etmişdi ki, dövlət hesabına dekoderlər alınsın və həmin aztəminatlı ailələrə pulsuz verilsin. Lakin bu qurumların ləng siyasəti, uzun, qapalı və qeyri-şəffaf müzakirələri sonda ona səbəb oldu ki, hökumət bu təklifi dəstəkləmədi. Hansı ki, 4-5 milyon manatın ayrılmasndan söhbət gedirdi. Bu vəsaitə ölkəyə dekoderlər idxal olunub, həmin aztəminatlı təbəqəyə pulsuz paylanmalı idi. Hökumət bu məsələylə bağlı başqa qərar qəbul etdi: dekoderlərin ölkəyə gətirilməsi üçün gömrük rüsumları, digər rüsumlar azaldıldı ki, bu dekoderlərin pərakəndə satışı ucuz olsun”.
Pərakəndə satış 40-50 manatdır
Amma aztəminatlı ailələrin mənafeyinə verilən qərar, belə demək mümkünsə, onların əleyhinə işlədi. Osman Gündüz: “Hazırda bu dekoderlərin pərakəndə satışı 40-50 manatdır. Mən hesab edirəm ki, bu rəqəm kifayət qədər bahadır. Xaricdə bu avadanlıqlar bizim ölkəylə müqayisədə çox ucuzdur. Ona görə də nazirliik bəyan etdi ki, öz strukturunda olan poçt qurumlarında bunları satsın. Amma məlumatlar daxil olur ki, sən demə, bunlar həm də deficit imiş. Az saydaymış və problemli təbəqənin tələbatı ödənmir. Əlbəttə, bu da qüsurlu məsələdir. Aiddiyyatı qurumların yetərincə ciddi yanaşmamasının nəticəsidir”.
“MTRŞ televiziyaları, bələdiyyələi, icra hakimiyyətlərini bu işə cəlb etməliydi”
Mütəxəssisin fikrincə, bu məsələdə xüsusən MTRŞ-nın tutduğu mövqe qənaətbəxş deyil: “Qabaqcadan, yerli icra hakimiyyətləriylə iş aparılmaqla, bələdiyyələri, televiziyaları bu işə qoşmaqla müsbət bir nəticə əldə etmək olardı. Mən indiyədək televiziyaların heç birisində bu işə dair məlumatlara, təbliğat işinə rast gəlmədim”.
Özləri göstərəcək, özləri baxacaq?..
Qeyd edək ki, bu günlərdə ATV-nin “Səhər” proqramının aparıcısı analoq yayımın dayandırılması ilə tamaşaçı itkisindən narahatlığını ifadə etmişdi. Onsuz da baxımsız verilişlər Azərbaycan televiziyalarının tamaşaçılarını ildən-ilə azaldır, son baş verənlər də onarın bu problemini daha da dərinləşdirir. Belə getsə, özləri göstərəcək, özləri baxacaq.
Telekanalın səsi çıxmır ki, tamaşaçı niyə onun yayımıni qəbul edə bilmir…
Osman Gündüz hesab edir ki, televiziyaların bu məsələdə heç bir təşəbbüs göstərməməsi də yarıtmaz işin nəticəsidir: “Telekanalların da səsi çıxmır ki, vətəndaş onun yayımını qəbul edə bilmir. İnformasiya satan, məlumat satan qurumun səsi çıxmır ki, onun satdığı məlumatlar yerlərə lazımınca çatmır. Gərək MTRŞ ilə birlikdə monitorinqlər aparaydı, nətcələri açıqlanaydı, müvafiq tədbirlər görüləydi. Təəssüf ki, laqeydlik göstərilib və bugünkü nəticələr də o laqeydliyin göstəricisidir. Açıqlama verilmir, köməklik göstərilmir. Maarifləndirici iş internet mediada gedir, nəinki televizyada. Sevinərdim ki, hansısa televiziya öz büdcəsindən vəsait ayırsın, regionlarda, kənd-kəsəklərdə olan imkansız ailələr də onların verilişlərini izləyə bilsin”.
Yayımın keyfiyyət artır, bəs verilişlərin?
Osman Gündüz keyfiyyətli yayımın texniki tərəfdən təminatına cəhdləri bir mütəxəssis olaraq təqdir etsə də, bir seyrçi kimi verilişlərin keyfiyyətinin artırılmasını da vurğuladı: “Eyni zamanda MTRŞ-dan addımlar gözləyirik ki, keyfiyyətli siqnallar var, bu siqnalların içərisində keyfiyyətli proqramlar da olsun. Siqnala uyğun məzmunlu, keyfiyyətli informasiyalar hazırlanmalıdır. Marrifləndirici, intellektual verilişlərə önəm verilməlidir”.
Geri qayıt