Qatillərin, təcavüzkarların, hər cür insan övladının qəhrəman titulu ilə təltif edildiyi və alqışlandığı, toxunulmazlar rütbəsinə yüksəldildiyi, hədsiz qüdrət və misilsiz sərvətlər bəxş edildiyi bu çılğın dünyada mən özüm-özümə bir dəlisov sual verdim: Ukrayna ABŞ-a 51-ci ştat kimi qoşulmağı xahiş etməlidirmi?
Düzdür, “hər ikisi acıdır”, amma orada ən azı 4-8 ildən sonra dövlət başçısı və siyasi xətti dəyişəcək.
Ötən çərşənbədən – azad dünyanın zahiri lideri Donald Trampın Ukrayna xalqını üç ildir azadlıq iradəsinə, ruslar kimi yaşamaqdan imtina etdiyinə görə məhv edən Vladimir Putinə telefon zəngindən sonra Münhen konfransının şoku və Ər-Riyadda Ukraynanın Rusiyaya təslim edilməsinin başlanılmasından sonra mən sanki fantastik bir aləmə düşmüşəm. Axı, insanların başına gələnlər - siyasətçilər də insanlardır - belə ola bilməz. Homo sapiens (rasional insan) belə davrana bilməz.
Təcavüzkar ölkə təcriddən çıxarılır, diplomatik münasibətlərin və iqtisadi əməkdaşlığın bərpası, sanksiyaların götürülməsi ilə mükafatlandırılır, dünya onunla təsir zonalarına bölünür. Və üç ildir bombalanan bir ölkəyə danışıqlarda iştiraka da icazə verilmir və onsuz da müharibə cinayətləri, təzminat və bölünmədən sonra qalan hissənin suverenliyinə təhlükəsizlik zəmanəti məsələsini belə gündəmə gətirmədən, onun necə parçalanacağına qərar verirlər.
İşğal olunmuş ərazilərdə qalan ukraynalıları hansı aqibət gözləyir, ölkədən qaçanların aqibəti necə olacaq, ən əsası isə Trampın xəyanətinə məruz qalan, müharibəni tez bitirməklə onlara kömək etmək istəyi pərdəsi altında qalan ukraynalıların düşüncələri necədir? 2023-cü ildə altı aydan çox Ukraynaya hərbi və maliyyə yardımının ayrılmasına mane olan Nümayəndələr Palatasındakı tərəfdarlarının köməyi ilə Trampın əlləri o dövrdə ölənlərin qanına bulaşıb.
Onlar nə olacaq? Əgər belə dəlisovdursa, bəlkə, Tramp şahmat taxtasını çevirib, bütün dünyaya Ukraynanın ABŞ-ın 51-ci ştatı olduğunu elan etsin? Putin ona nə edəcək ki? Gözəllik müsabiqələri zamanı köhnə şəkillərlə şantaj edəcək? Yaxşı, bu, keçmişdə qaldı və indi bununla heç kəsi təəccübləndirməyəcəksiniz. Bundan sonra onun o qədər çox qalmaqalları və cinayət işləri var idi ki, onları saymaq mümkün deyil, lakin onlar yalnız trampın populyarlığını artırdı.
Elmi fantastika? Heç də yox. O, Amerika ilə sərhədi olmayan Qrenlandiyanı almaq istəyir. Niyə Ukrayna ilə belə nəfis xüsusi əməliyyat keçirməsin? Hansı ki, yeri gəlmişkən, onun investisiya etməyi və ya satın almağı planlaşdırdığı Qəzza zolağından daha zəngindir.
Trampa üç illik hərbi və maliyyə yardımı, üstəlik limanlar, infrastruktur, neft-qaz və Ukraynanın daha geniş resurs potensialı üçün “kompensasiya” olaraq 500 milyard dollarlıq nadir torpaq metalları almaq hüququnu verməkdənsə, Amerika administrasiyasının Ukraynanı iqtisadi cəhətdən müstəmləkə etməsi müqabilində dünyanın ən güclü federal dövlətinin tamhüquqlu üzvü olmaq daha yaxşı olmazdımı?
Rusiyadan yüz milyardlarla dollar təzminat bütün sonrakı nəticələrlə, lakin artıq Amerikaya, onun Ukrayna adlı ştatına, şəhərlərin və infrastrukturun dağıdılmasına və Ukrayna və ukraynalılara fayda gətirərdi. Yerinə yetirilməsi praktiki olaraq qeyri-mümkün olan Trampın tələbi ilə qeyri-müəyyən müddətə “təzminat”ın dözülməz yükünü çiyninə çəkməkdənsə, azad dünyanın liderinin qanadı altında imperialist Rusiyanın siyasi müstəmləkəçiliyindən sığınmaq daha yaxşı olmazdımı?
“The Telegraph”ın daxili məlumatlarına görə, Trampın təklif etdiyi sazişin şərtlərinə əsasən, ABŞ Ukrayna resurslarının hasilatından əldə olunan bütün gəlirlərin 50%-ni və bu resursların gələcəkdə kommersiyalaşdırılması üçün üçüncü tərəflərə verilən bütün yeni lisenziyaların maliyyə dəyərinin 50%-ni tələb edir. Bundan əlavə, ABŞ bu gəlirlərə görə girov hüququ alacaq ki, bu da Vaşinqtonun xeyrinə prioritet ödənişlər deməkdir.
“The Telegraph” qeyd edir ki, müqavilədə Almaniya və Yaponiyaya 1945-ci ildə məğlub olduqdan sonra tətbiq edilən maliyyə sanksiyalarından daha pis şərtlər var. Sanki Rusiya-Ukrayna müharibəsində işğalçı Rusiya deyil, Ukrayna idi. Üstəlik, bunun müqabilində ABŞ, bu gün məlum olduğu kimi, sülh şəraitindən başqa heç nə təklif etmir. Hətta bu mineral sərvətlərin və onların iqtisadi maraqlarının qorunması üçün Putinin sözünə və cəmi 7,5 min avropalı sülhməramlıya arxalanır Amerika.
Düzdür, Zelenski amerikalıların Münhendə ona tələsik “təklif etdiyi” mineral ehtiyatlar haqqında sazişin imzalanmasına icazə vermədi və sənədin hüquqi əsaslandırılmasının zəruriliyini əsas gətirdi. Amerika Birləşmiş Ştatlarına qoşulmaq Ukraynaya yalnız üstünlüklər verəcək. Digər 50 ştat kimi Ukrayna da öz konstitusiyası, qanunvericilik, icra və məhkəmə səlahiyyətləri, öz iqtisadiyyatı, vergi, təhsil, tibb və nəqliyyat sistemləri ilə federasiyanın muxtar, bərabərhüquqlu subyektinə çevriləcək. Ən əsası isə o, federal hökumətdən təhlükəsizlik zəmanəti alacaq: xarici düşmənlərdən müdafiənin təmin edilməsi ABŞ Konstitusiyasının preambulasında yazılıb.
Nə denazifikasiya, nə təhlükəsizlik zəmanəti tələbləri, nə də NATO-ya üzvlük. Belə olan halda, Rusiya hətta "nüvə çemodanının" saxlandığı yeri də dərhal unudacaq.
Bu, Putinin Ukraynaya iddialar lehinə olan bütün arqumentlərini onun əlindən almağa qadir olan “cəngavər hərəkəti” olardı – ABŞ azad demokratik dünyanın lideridir, Ukrayna isə demokratik dövlət quran, əhalisi SSRİ-2-də deyil, ABŞ-ın tərkibində yaşamaq istəyən dövlətdir. İnandırıcılıq və qanunauyğunluq üçün xalq plebisiti keçirilə bilər, bunun nəticəsi daha aydındır. Yeri gəlmişkən, Trampın zorla ABŞ-a daxil etməyə çalışdığı kanadalılardan fərqli olaraq.
Trampın gözlənilməzliyindən qorxursunuz? Amma, o, əbədi deyil. Hazırda belə fövqəladə qərara yalnız Tramp kimi lider qadirdir.
AYNA-az
