"Telefonlar dərs zamanı qadağan olunsa da..."
Bu gün, 06:24
"Məktəblərdə şagirdlərin mobil telefon gətirməsinin qadağan edilməsi məsələsi müasir dövrün təhsil mühitində texnologiyanın rolu və balanslı istifadəsi ilə bağlı müzakirələr doğurur. Mobil telefonların istifadəsi təhsil prosesinə həm müsbət, həm də mənfi təsir göstərə bilər. Bu məsələni qiymətləndirmək üçün qadağanın ehtiyacını, potensial təsirlərini və alternativ həll yollarını nəzərdən keçirmək lazımdır".
Bunu Sonxeber.az-a təhsil eksperti Kamran Əsədov danışıb:
O, açıqlamasında qeyd edib ki, mobil telefonlar, fövqəladə hallar zamanı valideynlərlə əlaqə saxlamaq üçün mühüm vasitədir:
"Mobil telefonların qadağan edilməsinin əsas arqumentlərindən biri onların dərs zamanı şagirdlərin diqqətini yayındırması və təhsil keyfiyyətinə mənfi təsir göstərməsidir. Tədqiqatlar göstərir ki, telefonların istifadəsi şagirdlərin akademik göstəricilərinə mənfi təsir göstərə bilər. İngiltərədə aparılan bir araşdırmaya görə, məktəblərdə telefon qadağası tətbiq edildikdən sonra akademik göstəricilərdə 6-8% artım qeydə alınıb. Bu, xüsusilə zəif göstəricili şagirdlər arasında daha nəzərə çarpan olub. Telefonların dərs zamanı istifadəsinin qarşısının alınması, şagirdlərin diqqətini artırmaq və dərs mühitini daha intizamlı etmək baxımından müsbət nəticələr verə bilər.
Digər tərəfdən, telefonların tədris prosesi üçün potensial faydalarını da nəzərə almaq lazımdır. Müasir təhsil texnologiyaları gənclərin öyrənmə prosesinə marağını artırmaq və rəqəmsal bacarıqlarını inkişaf etdirmək üçün geniş imkanlar təqdim edir. Məsələn, Finlandiya və Estoniya kimi ölkələrdə telefonlar dərslərdə təhsil məqsədilə istifadə edilir. Şagirdlər onlayn resurslara çıxış əldə edir, interaktiv tapşırıqları yerinə yetirir və qrup işləri üçün texnologiyadan faydalanır. Bu yanaşma, texnologiyanın düzgün idarə olunması şəraitində tədris prosesini daha effektiv edir.
Azərbaycanda telefon qadağasının tətbiqi müzakirə edilərkən mövcud reallıqlar nəzərə alınmalıdır. İlk növbədə, bu qadağanın şagirdlərin təhlükəsizliyinə təsiri diqqət mərkəzində olmalıdır. Mobil telefonlar, fövqəladə hallar zamanı valideynlərlə əlaqə saxlamaq üçün mühüm vasitədir. Valideynlərin böyük bir qismi təhlükəsizlik baxımından uşaqlarının məktəbdə telefonla olmasını üstün tutur. ABŞ-da aparılan bir sorğuya görə, valideynlərin 73%-i məktəbdə telefon istifadəsinə yalnız təhlükəsizlik məqsədilə icazə verilməsinin tərəfdarıdır".
Təhsil eksperti onu da vurğuladı ki, mobil telefonlara qadağa tətbiq edilərsə, məktəblərdə valideynlərlə əlaqə saxlamaq üçün alternativ üsullar yaradılmalıdır:
"Məktəblərdə telefonların istifadəsinin məhdudlaşdırılması ilə bağlı dünya təcrübəsinə nəzər saldıqda, müxtəlif yanaşmaların tətbiq edildiyini görürük. Fransada 2018-ci ildən etibarən 15 yaşdan kiçik şagirdlərin məktəbdə telefon istifadəsi qadağan edilib. Bu yanaşma dərs mühitini yaxşılaşdırsa da, bəzi valideynlər və təhsil ekspertləri texnologiyanın tədris prosesindən tamamilə kənarlaşdırılmasının rəqəmsal bacarıqların inkişafına maneə olduğunu bildirir. Digər tərəfdən, ABŞ və Böyük Britaniyada məktəblər telefon istifadəsini tənzimləyən qaydalar tətbiq edir. Telefonlar dərs zamanı qadağan olunsa da, dərsdən kənar vaxtlarda və ya təhsil məqsədilə istifadəsinə icazə verilir. Bu, texnologiyanın faydalarını qoruyarkən, mənfi təsirlərini minimuma endirmək üçün balanslı yanaşma hesab olunur.
Azərbaycan qanunvericiliyinə əsasən, məktəblərdə tədris prosesində intizamın qorunması və şagirdlərin mənəvi-psixoloji rifahının təmin edilməsi əsas məqsədlərdən biridir. Bu baxımdan, telefonların istifadəsinin tənzimlənməsi üçün hüquqi və təşkilati mexanizmlərin hazırlanması vacibdir. Qadağa tətbiq edilərsə, məktəblərdə valideynlərlə əlaqə saxlamaq üçün alternativ üsullar yaradılmalı və texnologiyanın tədris prosesində istifadəsi ilə bağlı maarifləndirici tədbirlər həyata keçirilməlidir.
Bununla belə, telefonların tam qadağan edilməsi təhsil prosesində bəzi problemlərə səbəb ola bilər. Təhsil texnologiyalarından istifadə imkanlarının məhdudlaşdırılması, şagirdlər arasında rəqəmsal savadlılığın zəifləməsinə gətirib çıxara bilər. Eyni zamanda, qadağanın tətbiqi zamanı şagirdlərin texnologiyadan düzgün istifadə etmə bacarıqlarını öyrədən proqramların olmaması onların gələcəkdə rəqəmsal dünyaya adaptasiyasını çətinləşdirə bilər.
Nəticə olaraq, məktəblərdə telefonların qadağan edilməsi və ya istifadəsinin tənzimlənməsi məsələsi yalnız diqqətin yayındırılması və intizamın təmin edilməsi kimi arqumentlərlə məhdudlaşmamalıdır. Texnologiyanın tədris prosesində faydalı istifadəsi təşviq edilməli, şagirdlərə telefonlardan balanslı və məsuliyyətli istifadə qaydaları öyrədilməlidir. Qadağadan daha çox idarə olunan yanaşma tətbiq edilməli, valideynlər, müəllimlər və şagirdlər arasında bu məsələ ilə bağlı dialoq və əməkdaşlıq gücləndirilməlidir. Məqsəd, şagirdlərin həm akademik, həm də sosial-emosional inkişafını təmin edən, balanslı və müasir təhsil mühitini yaratmaq olmalıdır".
Geri qayıt