DİAQNOSTİKA MƏRKƏZLƏRİNİN SƏHİYYƏ NAZİRLİYİNƏ VERİLMƏSİNİN ARXASINDA NƏLƏR DURUR?
DİA.AZ: - Azərbaycan Dövlət Neft Şirkətinin balansında olan qeyri-neft sahəsinə aid təsərrüfatların qurumdan alınacağı barədə rəsmi məlumat yayılıb. Qeyri-rəsmi, özəl kanallardan əldə edilən məlumatlara görə isə ARDNŞ prezidenti Rövnəq Abdullayev ciddi-cəhdlə bu qərarın icrasının qarşısını almağa çalışır. Amma onun bütün çabalarına baxmayaraq, qərarın tezliklə icra olunması barədə ARDNŞ rəhbərliyinə göstəriş verilib və Rövnəq Abdullayev sonda geri çəkilmək zorunda qalıb.
İlk olaraq ARDNŞ-in balansında olan Diaqnostika mərkəzləri, səhiyyə ocaqları və mədəniyyət evlərinin müvafiq nazirliklərə verilməsinə başlanılacaq. “Dünya” İnformasiya Agentliyinə (dia-az.life) daxil olan məlumatlara görə, səhiyyə naziri Oqtay Şirəliyevlə, mədəniyyət və turizm naziri Əbülfəz Qarayev uzun müddət imiş ki, bu təsərrüfatları öz nəzarətlərinə keçirməyə çalışıblar. Lakin Rövnəq Abdullayev buna imkan verməyib. Nəhayət, məsələyə Paşayevlər müdaxilə edib, Rövnəq Abdullayevə tapşırılıb ki, ARDNŞ-in balansında olan qeyri-neft sahəsinə aid təsərrüfatlardan imtina etməlidir. Bu dəfə ARDNŞ prezidenti etiraz edə bilməyib. Onu da diqqətə çatdıraq ki, həm səhiyyə naziri Oqtay Şirəliyev, həm də mədəniyyət və turizm naziri Əbülfəz Qarayev Paşayevlərə yaxın şəxslərdir.
Məsələ ətrafında ən maraqlı məqam Diaqnostika Mərkəzləri ilə bağlıdır. Çünki bu mərkəzlərin hər birinin açılışında dövlət başçısı şəxsən iştirak etmiş və onların əhəmiyyətindən danışmışdır. Bu gün bölgələrdə səhiyyənin, xüsusilə də rayon xəstəxanalarının durumu ən yüksək səviyyədə dövlət məmurlarına da bəlli olduğundan Diaqnostika Mərkəzləri xüsusi önəmə malikdir. Hətta bu günlərdə Şamaxıda səfərdə olarkən İlham Əliyev Diaqnostika Məkəzlərində əhəmiyyətindən danışaraq bu səhiyyə ocaqlarında vətəndaşlara pulsuz xidmət göstərildiyini xüsusi vurğulamışdır. Doğurdan da ARDNŞ neft gəlirləri hesabına Diaqnostika Mərkəzlərindəki real durum Səhiyyə Nazirliyinin digər obyektlərindən əhəmiyyətli dərəcədə fərqlənir. Ən azından bu mərkəzlərin texniki avadanlıqları və burda çalışan tibb işçilərinin əmək haqlarındakı fərq hər şeyi ortaya qoyur. Amma məsələ yalnız maddi vəsaitlə bağlı deyil. Səhiyyə nazirliyinə də büdcədən kifayət qədər pul ayrılır.
Büdcədən talanan milyonlar səhiyyə aysberqinin arxa tərəfindədir. Ölkə səhiyyəsinin indiki durumundan danışarkən ilk növbədə elə bu məqama diqqət yetirmək vacibdir. 2010-cu il üzrə səhiyyə büdcəsinin təhlilini aparmaq büdcə ili hələ başa çatmadığından imkanlarımız xaricindədir. Buna görə də tək ötən ilin səhiyyə xərcləri, həmçinin qəbul olunmuş səhiyyə proqramları, ən çox vəsait xərclənən proqramların həyata keçirilməsi şəraiti ilə bağlı bəzi məqamları şərh etməyə çalışacağıq.
Beləliklə, keçək rəqəmlərə. 2010-cu ilin səhiyyə büdcəsi iyun ayında dövlət büdcəsinə edilən əlavə və dəyişikliklərə qədər 480 milyon manat civarında idi. Əlavə və dəyişikliklər zamanı səhiyyə xərcləri daha 10 milyon artırılaraq 490 milyon manata çatdırıldı. Ortada küllü miqdarda vəsaitin dövrüyyəsindən söhbət gedir. Belə olan halda maraqlı bir sual ortaya çıxır. Əgər 2003-cü illə müqayisədə səhiyə sisteminə ayrılan dövlət vəsaitinin miqdarı 8 dəfə artıbsa, nədən əcaba, bu nazirliyin tabeliyində olan dövlət tibb müəssisələrinə müraciət edən xəstələr, adi ölkə vətəndaşları bunu hiss etmirlər? Xəstəxanalarda rüşvətxorluq halları, xəstələrə biganə münasibət nə ilə bağlıdır? Bütün bu kimi sualların isə bir cavabı var: Səhiyyə pulları mənimsənilir.
Yəqin hər kəsin yadındadır, Əli İnsanov nazir vəzifəsindən çıxarılıb həbs olunduqdan sonra səhiyyədə köklü islahatların aparıldığı görüntüsü yaradıldı, bir çox bölgələrdə yeni tibb ocaqları istifadəyə verildi, əslən Qərbi Azərbaycandan olan həkimlər keçmiş nazirin kadrı kimi vəzifəsindən uzaqlaşdırıldı. Yaddaqalan ən böyük yeniliklərdən biri isə dövlət xəstəxanalarında pullu xidmətin ləğvi oldu. Əslində isə bütün bunlar heç nəyi dəyişmədi, yəni səhiyyənin başlıca problemi olan rüşvətə son qoyulmadı.
Yeri gəlmişkən, nazir Oqtay Şirəliyev də keçirdiyi mətbuat konfranslarının birində artıq səhiyyə sistemində korrupsiyanın olmadığını, rüşvətə qarşı mübarizənin gücləndirildiyini vurğulamışdı. Mübarizənin hansı formada aparıldığını demək çətin olsa da, görünən budur ki, bu gün dövlət xəstəxanaları daha çox bazarı xatırladır. Həmişə olduğu kimi yenə də həkimlər əməllərini ört-basdır etmək üçün problemi məvacibin azlığında görürlər. Özü də bu »bazarlıq» çox açıq formada, heç kimdən çəkinmədən aparılır. İndi nəinki köhnə »ənənəyə» sadiq qalınaraq həkimlərə »hörmət» edilir, eyni zamanla labarator müayinə və analizlər üçün də standartlaşdırılmış məbləğdə pul ödənilməsi tələb olunur. Bu məsələdə dövlət xəstəxanaları ilə özəl müəssisələr arasında heç bir fərq yoxdur. Əksinə, özəl klinikalarda vəsaitin bir qismi dövlət büdcəsinə getdiyi halda dövlət xəstəxanalarında xərclənən pullar kimlərinsə cibini doldurur. Bir sözlə vətəndaşın vergisiylə maliyələşən səhiyyə sistei elə həmin vətəndaşın cibindən də xeyli miqdarda pul »oğurlayır». Diaqnostika Mərkəzlərinin də Səhiyyə nazirliyinin tabeçiliyinə verilməsi bu oğurluğun miqyasının artırılmasından başqa bir şey deyil.
