İCRA ORQANLARININ DAHA BİR KORRUPSİYASI
19-02-2013, 10:47
FERMERLƏRİN HAQQI YEYİLİR
Azərbaycan kənd təsərrüfatı ölkəsi hesab edilsə də hələ də bir sıra məhsulları xarici ölkələrdən idxal etmək məcburiyyətindədir. Baxmayaraq ki, rəsmi strukturlar dəfələrlə bəyan ediblər ki, Azərbaycan özünü kənd təsərrüfatı məhsulları ilə təmin etmək iqtidarındadır, ancaq ölkələrin inteqrasiyası mal mübadiləsini labüd edir. Bu baxımdan ölkədə kənd təsərrüfatinin inkişafı dövlətin prioritet sahələrindən hesab olunur. Dövlət isə kənd təsərrüfatı sahəsində özəl sektorun inkişafını daim diqqətdə saxlayır. Təkcə son müddət ərzində dövlət tərəfindən fermerlərə 1 milyard 200 milyon manat güzəştli şərtlərlə kredit verilib ki, onun da 83 faizi bölgələrin aqrar sektoruna ödənilib. Məhz bunun nəticəsidir ki, artıq Azərbaycanda dünya bazarına çıxarılacaq ekoloji baxımdan təmiz kənd təsərrüfatı məhsulu istehsal edən kifayət qədər fermer təsərrüfatları mövcuddur. Məsələ orasındadır ki, bəzi üzdəniraq məmurlar fermerlərin sərbəst fəaliyyətinə süni məhdudiyyətlər yaradırlar. Öz məqsədlərinə müxtəlif yollarla nail olmaq cəhdində bulunan məmurlar hətta dövlət tərəfindən fermerlərə ayrılan subsidiyalara göz tikirlər. Vəziyyət o həddə çatıb ki, bu sahəyə cavabdeh olan Kənd Təsərrüfatı Nazirliyi özü “subsidiya əməliyyatı”na girişib. Adıçəkilən nazirlik yeni yaradılan iri fermer təsərrüfatlarına dəstək olmaq əvəzinə onlardan maksimum qoparmağa çalışır. Hansı ki, belə iri fermer təsərrüfatlarının yaradılması ölkənin ərzaq təhlükəsizliyinin təmin olunmasına sözün həqiqi mənasında töhvə verə bilər. Nəzərə almaq lazımdır ki, Azərbaycanın kənd təsərrüfatı məhsullarının mütləq əksəriyyəti belə fermer təsərrüfatları tərəfindən təmin edilir. Eyni zamanda, fermer təsərrüfatlarının inkişafı ölkədə işsizliyin aradan qaldırılmasında mühüm rol oynayır. Belə bir şəraitdə məmurların fermerlərə ayrılan vəsaitə göz dikmələri qətiyyən başa düşülən deyil. Dövlət başçısı İlham Əliyev “Azərbaycan Respublikası regionlarının 2009-2013-cü illərdə sosial-iqtisadi inkişafı Dövlət Proqramı”nın icrasının dördüncü ilinin yekunlarına həsr olunmuş konfransda əsas diqqəti məhz bu məsələyə yönəltdi: “Bu subsidiyaları biz veririk. Amma əfsuslar olsun ki, biz bəzi hallarda bu sahədə şəffaflığa nail ola bilmirik. Subsidiyalar ya ünvana çatmır, ya kimsə onları mənimsəyir, özünə götürür. Bəzi hallarda fermerə çatacaq subsidiyaların bir hissəsi dövlət məmurlarının cibinə gedir. Bəzi hallarda ümumiyyətlə, istehsal olunan məhsulun həcmi, torpaq sahələri artırılır ki, subsidiyalar daha çox götürülsün. Bəzi hallarda xaricdən lazım olan avadanlıqlar və digər vasitələr yüksək qiymətlə gətirilir. Yəni, bu sahədə biz tam şəffaflığı təmin etməliyik. Dövlət öz kəndlisinə öz dəstəyini verir və verəcəkdir. Elə etmək lazımdır ki, bu təminat fermerlərə maksimum dərəcədə - 100 faiz çatsın.
Ona görə hesab edirəm ki, yaxın aylarda subsidiyaların verilməsində birinci növbədə əldə edilmiş təcrübə bir daha təhlil edilsin, təkliflər verilsin, müsbət tərəfləri ilə yanaşı, nöqsanlar da aydınlaşdırılsın. Bu işlərdə mən xüsusilə fermerlərə müraciət edirəm, onlar öz təkliflərini versinlər Prezident Administrasiyasına, hökumətə, İqtisadi İnkişaf Nazirliyinə, Kənd Təsərrüfatı Nazirliyinə və yerli icra orqanlarına. Təklifləri versinlər ki, biz daha dəqiq bilək ki, onları narahat edən məsələlər nədir. Mən bilirəm ki, burada problemlər var, şəffaflıq lazımi səviyyədə təmin edilməyib. Bu nöqsanlar tezliklə aradan qaldırılmalıdır. Fermerə nə qədər çatmalıdır, o qədər də o, bunu almalıdır. Heç kim onun puluna gözünü dikməsin!” Göründüyü kimi məmurların fermerlərə ayrılan vəsaitin hansı səviyyədə və hansı yollarla məninsəmələri dövlət başçısına dəqiqliyi ilə bəllidir. Dövlət başçısınin mövcud problemləri açıqlığı ilə deməklə məmurlara üzlərini yığışdırmaları üçün bir mesaj kimi də qəbul etmək olar.
İqtisadçı alım Vüqar Bayramov bildirib ki, sahibkarların problemləri sırasında dövlət tərəfindən onlara verilən subsidiyaların bəzi hallarda ünvanına çatmaması, sahibkarlara ayrılan kreditlərdən səmərəli istifadə edilməməsi kimi nöqsanlar mövcuddur. Təkcə 2012-ci ildə sahibkarlara 218 milyon manatlıq kredit verilib, eyni zamanda, fermer təsərrüfatlarına subsidiyalar təklif olunub. Bu subsidiyalar Nazirlər Kabinetinin müəyyən etdiyi qaydalara əsasən əkin sahələrinə uyğun verilir. Belə ki, adi kənd təsərrüfatı məhsulu istehsal edən fermerə hər hektara görə 40 manat, buğda və taxıl məhsulları kimi strateji məhsullara görə isə 80 manat verilir.: “Təəssüf ki, bu subsidiyaların verilməsində ciddi problemlər var. Ötən il Azərbaycan fermerlərinə 60 milyon manata yaxın subsidiya ayrılıb. 2007-2012-ci illər ərzində fermerlərə ayrılan cubsidiyaların həcmi 400 milyon manata yaxındır. Göründüyü kimi burada söhbət kifayət qədər böyük məbləğdən söhbət gedir. Buna baxmayaraq, bəzi hallarda fermerlərin malik olduqları torpaq sahələrinin həcmi artıq göstərilir və dövlət büdcəsindən daha çox vəsait ayrılır. İcra hakimiyyəti orqanlarının iştirakı ilə yaradılan komissiya tərəfindən həmin vəsaitin bir qismi mənimsənilir. Bəzi hallarda icra hakimiyyəti orqanları tərəfindən fermerlərdən subsidiya kartları yığılır ki, guya hansısa dövlət əhəmiyyətli tədbir üçün istifadə ediləcək. Apardığımız monitorinqlər deməyə əsas verir ki, bəzi rayonlarda fermerlərə ayrılan cubsidiyalar bankomatlardan gecə saat 3-4 radələrində çıxarılır. İcra hakimiyyətləri yerli əhalidən qorunmaq mıəqsədilə pulu bankomatdan gecə saatlarında çıxarır. Bu isə onu göstərir ki, bəzi rayonlarda fermerlərə ayrılıb subsidiyalar ünvanına çatmır, məmurlar tərəfində mənimsənilir. Maliyyə Nazirliyinin apardığı yoxlamalar da göstərdi ki, belə fırıldaqlara əl atan məmurlar mövcuddur. Bütün bunlara baxmayaraq, hələ də subsidiyaların verilməsində problemlər qalmaqdadır”. Ekspert hesab edir ki, mövcud problemin aradan qaldırılması üçün ictimai və dövlət nəzarətinin gücləndirilməsinə ehtiyac var: “İctimai nəzarətin gücləndirilməsi ona görə vacibdir ki, subsidiyaların verilməsindəki nöqsanları aradan qaldırmaq mümkün olsun. Həm də mətbuatın subsidiyaların verilməsinə müşahidə imkanları genişləndirilməlidir”.
Geri qayıt