ERMƏNİ İLƏ AİLƏ QURAN AZƏRBAYCANLI QADININ ETİRAFI
16-08-2012, 12:18
TOLERANTLIQ NÜMUNƏSMİ?!
Tolerantlıq mövzusunu işləyərkən məni hər zaman bir sual düşündürüb: “görəsən, cəmiyyət kimlərə qarşı və nə qədər tolerant ola bilər?” Başqa sözlə desək, insan nələrə və kimlərə dözümlü olmalıdır, tolerantlığın sərhədi harada bitir? Axı biz hamıya və hər bir əmələ dözümlülük nümayiş etdirə bilmərik. Bütün bunları götür-qoy edərək yeni bir yazını hazırlayarkən virtual aləmdə təsadüfən bir qadınla tanış oldum. İnternet vasitəsilə mütəmadi olaraq yazışmağa başladıq. Məlum oldu ki, o, bir zamanlar azərbaycanlı ailəsində dünyaya göz açsa da, sonrakı taleyini erməni millətindən olan bir gənclə bağlayıb, onunla ailə qurub, dünyaya övladlar gətirib. Bu addım həmin qadını doğulub boya-başa çatdığı ailəsindən, anasından, qardaşlarından, bacısından ayırıb. O, indi də Dağlıq Qarabağda yaşayır. O Qarabağda ki, minlərlə günahsız azərbaycanlının qanı bahasına ermənilər tərəfindən işğal olunub. Kim bilir, bəlkə də Gülzar həmin ərazilərdə yaşayan yeganə azərbaycanlıdır? Əlbəttə ki, əsirlikdə olan yüzlərlə həmvətənindən fərqli olaraq o, sevdiyi həyat yoldaşının, canının bir parçası olan övladlarının yanındadır, torpağında göz açdığı Qarabağda özü seçdiyi taleyi yaşayır. Bu qisməti heç kim onun əlindən ala bilməz. Lakin bir həqiqət danılmazdır ki, Gülzar ona can verən anasını, həyatının ən şirin anlarını paylaşdığı əzizlərini, bir sözlə, keçmişini itirib. Kim bilir, bəlkə də əbədiyyətə qədər? Maraqlıdır, görəsən, gənclik həvəsinə görə, hətta onun adını məhəbbət qoysaq belə, doğmalarını, uşaqlıq xatirələrini, həmvətənlərini, millətini, adət-ənənələrini, vətənini dəyişməyə dəyərmi? Etiraf edim ki, cümlənin sonunu hisslərimə qapılaraq yazdım. Axı Gülzar vətənini dəyişməyib, Dağlıq Qarabağ tarixən Azərbaycan torpağı olub və nə vaxtsa öz sahibinə qayıdacaq. Hələliksə reallıqla barışmalıyıq. Azərbaycanlı qadın erməni ailəsinin gəlinidir və bizi özünə düşmən bilən ermənilər üçün əsgər böyüdür.
Əziz oxucular, Gülzarın fikirlərini kiçik ixtisar və redaktə ilə sizlərə təqdim edirəm. Onun atdığı addımın tolerantlıq nümunəsi, fədakarlıq, xəyanət, səhv və ya qismət olduğuna siz qərar verin.
- Atam öləndə beş yaşım var idi. Anam Ağdam rayonu Mərzili kəndindən Füzuli rayonunun Qacar kəndində yaşayan nənəmin evinə köçdü. O, hər il üzüm tədarükü mövsümündə Saruşen kolxozunda işləyirdi. Mən də onun yanında olurdum. O vaxtlar milli məsələ yox idi. Hamı bir-birinə qarşı mehriban idi.
On yeddi yaşım olanda mən həmin kolxozda işləyən 27 yaşlı Slaviklə tanış oldum. Birinci gündən hiss elədim ki, məndən xoşu gəlir, amma mən ona fikir vermirdim. O, mənə sevgi məktubları yazır, erməni qızları ilə göndərirdi. Mən heç birini oxumurdum, cırıb atırdım. O isə xəbər göndərirdi ki, nə olursa olsun, mən səni almalıyam. Bir gün qabağımı kəsib mənə eşq elan elədi. Özümü itirdim. Amma onun bu hərəkəti xoşuma gəlmişdi. Yavaş-yavaş ona isinişməyə başladım. Ürəyimdə qorxurdum ki, bizimkilər onu qəbul etməzlər. Çünki başqa millətdən idi. Ona görə də bu məsələni heç kimə danışmırdım. Kimsə anama pıçıldamışdı ki, qızın filankəslə gizli görüşür. Anam məni yanına çağırıb dedi: “Bizdə azərbaycanlı oğlan başqa millətdən qız ala bilər, amma azərbaycanlı qız başqasına gedə bilməz”. Hər şeyi dandım, dedim ki, yalan deyirlər. Anam mənə inandı. Amma biz yenə də Slaviklə xəlvətdə görüşürdük. Belə davam eləyə bilməzdi. Biz sezon qurtaran kimi kəndimizə qayıdırdıq, bir-birimizdən ayrılırdıq. Düzdür, Slavik tez-tez bizim kəndə gəlirdi, amma məni görüb geri qayıdırdı, görüşə bilmirdik.
Bir gün sözləşib Slavikin Stepanakertdə (qeyd: Xankəndidə) yaşayan əmisigilə qaçdıq. Elə bilirdik bizi tapan olmayacaq. Səhəri gün qardaşlarım dostları ilə məni tapıb geri qaytardılar. Slavikin üstünə bıçaq çəkmişdilər ki, məndən əl çəksin.
15 günə qədər anamgil məni evimizdə kilidlədilər, eşiyə buraxmadılar. Hətta döydülər də. Tələb edirdilər ki, Slavikin məni zorla qaçırdığı haqda dilimdən kağız verim. Çox fikirləşdikdən sonra canımı dişimə sıxıb dedim: “yox, istəmirəm ki, onu tutsunlar, mən onu sevirəm”. Bir müddət Slavikdən uzaq düşdüm. Ailəm mənim hər addımıma göz qoyurdu. Slavik bir neçə dəfə məni qaçırmaq istədi, ancaq alınmadı.
Hərdən biz tərəflərə yolu düşəndə mənə zəng vururdu, imkan düşəndə danışırdıq. Sonra məlum hadisələr başladı. Mən Slavikin təklifi ilə evdən qaçdım. O, bu dəfə məni Əsgərana apardı. Çox qorxurdum. Geri qayıda bilməzdim, hara gəldiyimi də bilmirdim. Ara qarışdığından ailəm məni tapa bilmədi.
... İndi dörd uşaq anasıyam - Gennadi, Aşot və Hayk əsgərliyi başa vurublar və ataları ilə Stepanakertdə, Şuşada tikintilərdə işləyirlər. Qızım Vera da böyüyüb. Mən indi anamı yaxşı başa düşürəm. Erməni oğlana qoşulub qaçanda anamın nələr çəkdiyini hiss eləyirəm. Tam səmimiyyətlə deyirəm. Mənim üçün gəlinimin millətinin əhəmiyyəti yoxdur. Təki oğlumla bir-birini sevsinlər. Düzünü deyim ki, gəlinimin birinin azərbaycanlı olduğunu çox istəyərdim, amma bu mümkün deyil. Çünki arada bu qədər qan tökülüb. Bildiyimə görə, Azərbaycanda erməniləri bir nömrəli düşmən gözündə görürlər, onlara işğalçı deyirlər. Amma Rusiyada, başqa ölkələrdə bu gün də beynəlmiləl ailələr qurulur. Mən buna çox sevinirəm. Düzü, istəməzdim ki, öz qızım azərbaycanlıya getsin. Çünki o, erməni qızıdır, deməli, düşməndir. Mən nə dediyimi yaxşı bilirəm. Ancaq Slaviklə ailə qurduğuma görə də peşman deyiləm. Taleyimlə barışmışam. Qonşulardan da narazı ola bilmərəm. Onlar mənim azərbaycanlı olduğumu bilirlər. Çoxları mənimlə məsləhətləşir. Cavan qızlar məndən biş-düz öyrənir. Düzdür, müharibənin qızğın vaxtlarında bizim üçün də çox çətin oldu, tez—tez yerimizi dəyişməli olurduq, amma indi mənə bir acı söz deyən də yoxdur.
İki təzə otaq tikmişik, yavaş-yavaş evi təmir edirik. Hər şey yaxşıdır. Lakin qardaşlarım, bacım və anam üçün çox darıxıram. Mən onları Aşağı Divanallarda qoymuşam. Kiçik qardaşımın Jdanovda (qeyd: Beyləqanda) evi var idi. Bəlkə ordadırlar, bəlkə də Bakıda? Mən onların yerini bilmirəm. Amma onlar bilirlər ki, biz Saruşendə yaşayırıq. Atamın birinci arvadından altı oğlu olmalıdır. Onları tanımıram. Amma doğmalardan iki qardaşım, bir bacım var. Hamısı üçün çox darıxıram. Yaşım artdıqca onları daha çox yada salıram. Gecələr yuxuma girirlər. Hərdən təkliyə çəkilib ağlayıram. Övladın öz yeri var, ananın, bacı-qardaşın yerini isə heç nə ilə əvəz eləmək olmur. Anam iki böyük uşaqlarımı kiçik yaşlarında görüb, o biri oğlumla qızımdan xəbəri yoxdur. Ən çox anam üçün darıxıram. Yerini bilsəydim, quş olub yanına uçardım. İndi lap çox qorxuram. Qorxuram ki, bu dünyada bir daha onların üzünü görə bilməyəcəm. O dünyada isə onlar məni çətin ki, bağışlasınlar.
Son söz əvəzi:
Yazışma zamanı Gülzar mənim jurnalist olduğumu bilib, əzizlərinin adlarını bir-bir sadaladı. O, hərdən fərqinə belə varmadan ermənicə “matağım”, yəni “əzizim” deyə könlümü oxşamağa çalışırdı. Çünki əzizlərini tapacağıma çox inanırdı. Məlum səbəblərdən həmin insanların adlarını çəkməsəm də, araşdırmam davam edir. Ümidvaram ki, o insanlardan heç olmasa biri ilə əlaqə yarada biləcəyəm və bu haqda geniş bir məqalə yazmaq imkanım olacaq. Hələliksə onu qeyd etmək istəyirəm ki, heç kim bu yazıya görə məni qınamağa tələsməsin. Ən azı ona görə ki, həqiqət danılmazdır: qəhrəmanım Dağlıq Qarabağdan olan Azərbaycan vətəndaşı ilə ailə qurub və acılı-şirinli həyat yolunu özü seçib. Azərbaycanda və onun ayrılmaz parçası olan Qarabağda bu cür ailələr az deyil, sadəcə, onlar haqda məqalə yazmaq cəsarət tələb edir.
Odur ki. gəlin fərqli fikirlərə qarşı tolerant olmağı bacaraq. Çünki bizim fikrimiz də kimin üçünsə fərqli görünə bilər.
Könül Aypara
O.M.
Məqalə Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Kütləvi İnformasiya Vasitələrinin İnkişafına Dövlət Dəstəyi Fondunun maliyyə dəstəyi ilə hazırlanıb.
Geri qayıt